Home

गुजरातमध्येही आता चित्ता येणार Cheetah in Banni Grassland Gujarat मध्यप्रदेशातील कुनो नॅशनल पार्क पाठपोठ लवकर सिंहांचे राज्य म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या गुजरातमध्येही चित्ते येणार आहेत. कुनो नॅशनल पार्कमध्ये चित्त्यांनी आता रुळले असल्याने पर्यावरण आणि वनमंत्रालयाने मध्यप्रदेशमधील गांधीनगर अभयारण्य आणि गुजरातमधील बन्नी ग्रासलँड Banni Grassland या अभयारण्यांमध्ये…

युनेस्कोच्या १२ किल्ल्यांच्या मान्यतेत गिर्यारोहण महासंघाचा खारीचा वाटा UNESCO World Heritage Site युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळ UNESCO World Heritage Site यादीमध्ये शिवकालीन १२ किल्ल्यांचा समावेश झाला आहे. ही बाब सर्व भारतीयांसाठी अत्यंत अभिमानास्पद आहे. जुलै २०२४ मध्ये दिल्लीतील भारत मंडपम येथे ४६व्या युनेस्को वर्ल्ड हेरिटेज…

आसाममध्ये सापडली नवीन पाल… Cnemaspis Brahmaputra संशोधनापासून अनेक वर्षे दूर राहिलेल्या जंगलातील पालींच्या विश्वाचा आता मोठ्या प्रमाणात अभ्यास सुरू आहे. सरपटणाऱ्या प्राण्यांचे अभ्यासकांमुळे दहा वर्षात अनेक नवीन पालींचा शोध लागला आहे. जैववैविध्याची श्रीमंती असलेल्या पश्चिम घाटाच्या जंगलातील नवनवीन पाली प्रकाशात येत असतानाच आता भारतीय आणि…

शिवरायांच्या किल्ल्यांना वर्ल्ड हेरिटेज साइटचा मान? Maharashtra Forts in UNESCO World Heritage List छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पराक्रमाचे साक्षीदार असलेल्या बारा किल्ल्यांना युनेस्कोच्या तज्ज्ञ समितीने शुक्रवारी रात्री जागतिक वारसा स्थळाचा सन्मान जाहीर केला. महाराष्ट्राला लाभलेल्या समृद्ध ऐतिहासिक वारसा स्थळाचा हा मोठा बहुमान ठरला आहे. छत्रपती शिवाजी…

देशातील पहिले फुलपाखरू अभयारण्य Aralam Wildlife Sanctuary भारतात वाघासाठी राखीव अभयारण्य आहेत. सिंहांसाठी संरक्षित केलेलं गीरचं जंगल आहे, कर्नाटक-तमिळनाडूमध्ये हत्तींसाठी राखीव जंगल आहेत, पण तुम्ही कधी फुलपाखरांसाठीही राखीव जंगल असू शकतं याचा विचार केलाय का.. केरळमधील राज्य वन्यजीव मंडळाने हा विचार करूनच  कन्नूर जिल्ह्यातील अरालम…

साडे चारशे किलो मोरपिसांची तस्करी Illegally Traded Peacock Feather राष्ट्रीय पक्ष्याचा मान असल्याने विशेष संरक्षण असलेल्या मोराची तब्बल साडे चारशे किलो पिसांच्या तस्करीचा Illegally Traded Peacock Feather प्रकार शुक्रवारी पुण्यामध्ये उघडकीस आला. पुणे विभागाने योग्य वेळी छापा टाकून आऱोपींसह छोटा ट्रक भरून आणलेली मोरांची पिस…

अंधारबन नेचर ट्रेल बंद Andharban Nature Trail Closed पुणे जिल्हा आणि परिसरात पावसाचा जोर लक्षात घेता जिल्हाधिकारी पुणे यांच्या आदेशानुसार जिल्ह्यातील विविध पर्यटन स्थळे बंद करण्यात आली आहेत. याचाच परिणाम म्हणून अंधारबन नेचर ट्रेल आणि ट्रेक Andharban Nature Trail करण्यासाठी पर्यटकांची संख्या वाढत आहे व…

गिरिमित्र जीवनगौरव पुरस्कार Girimitra Lifetime Achievement Award २२ वे गिरीमित्र संमेलन दिनांक १२ व १३ जुलै २०२५ रोजी महाराष्ट्र सेवा संघ, मुलुंड येथे आयोजित करण्यात आले आहे. या संमेलनात गिर्यारोहण क्षेत्रातील योगदानाबद्दल दिले जाणारे पुरस्कार Girimitra Puraskar जाहीर करण्यात आले आहेत. गिरिमित्र जीवनगौरव पुरस्काराचे ज्येष्ठ…

‘अफ्रिकन सफारी’ आता नागपूरमध्ये! African Safari in Nagpur Gorewada व्याघ्र पर्यटनासाठी प्रसिद्ध असलेल्या विदर्भामध्ये आता पर्यटकांना आफ्रिकन सफारीचाही आनंद घेता येणार आहे. नागपूर येथील बाळासाहेब ठाकरे गोरेवाडा आंतरराष्ट्रीय प्राणी उद्यानात ही आफ्रिकन सफारी सुरू होणार आहे. यामध्ये आफ्रिकन सिंह, चित्ता, ठिपकेदार तरस, चिंपाझी, रेड रिव्हर…

सह्याद्री मित्र संमेलनात कार्यक्रमांची मेजवानी Sahyadri Mitra Sammelan Nashik सह्याद्रीच्या डोंगररांगावर जीवापाड प्रेम करणाऱया सह्यमित्रांचा मेळा ५ आणि ६ जुलैला नाशिकमध्ये रंगणार आहे. नाशिक परिसरातील तमाम ट्रेकर्स मंडळींनी पुढाकार घेऊन “सह्याद्री मित्र संमेलन नाशिक २०२५” Sahyadri Mitra Sammelan Nashik आयोजित केले आहे. संमेलनाचे यंदा तिसरे…

कार्बन न्यूट्रल पाटोदा गावाचं पंतप्रधानांनी केलंय कौतूक Ideal Village Patoda ग्लोबल वॉर्मिंग, जागतिक हवामान बदल थांबविण्यासाठी कार्बन उत्सर्जन कमी कसे करता येईल, यावर जगभरात बैठकांची सत्र सुरू असताना छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील पाटोदा या छोट्याशा ग्रामपंचायतीने कार्बन न्यूट्रल गाव अशी स्वतःची ओळख निर्माण केली आहे. या…

लोकांच्या सहभागातून मानव-वन्यजीव संघर्ष सुटेल Man Elephant Conflict देशाच्या कानाकोपऱ्यात डोके वर काढत असलेला मानव आणि वन्यप्राणी संघर्ष Man Elephant Conflict रोखण्यासाठी, व्यवस्थापनासाठी आणि वन्यजीव संवर्धनासाठी देखील एकट्या वन विभागाने काम करून उपयोग होणार नाही. या सर्व उपक्रमांमध्ये वन विभागाने स्थानिक संस्था, प्रशासन, स्वंयसेवी संस्थांना…

कचरा द्या अन् बक्षीस घेऊन जा…. Kiran Purandare Pitezari Village शहरातील आधुनिक जीवनशैलीचा निरोप घेऊन नागझिरा जंगलाजवळील पिटेझरी गावात Pitezari Village राहायला गेलेले पुण्यातील प्रसिद्ध निसर्ग अभ्यासक किरण पुरंदरे Kiran Purandare त्यांच्या नावीन्यपूर्ण उपक्रमांमुळे नेहमीच चर्चेत असतात. स्थानिक गावकऱ्यांच्या सहभागातून किरण पुरंदरे आणि त्यांच्या पत्नी…

सांबराच्या शिंगाना मागणी मोठी पण विक्री नाही Sambar Deer Antlers ऐतिहासिक घटनांबद्दल अलीकडे नागरिकांमध्ये कुतुहूल वाढलं आहे. अनेक हौशी लोक त्यांची गावाकडची घरं, फार्म हाऊस जुन्या वाड्यांप्रमाणं बांधत आहेत. पूर्वीच्या काळात वापरल्या जाणाऱ्या वस्तू वापरण्याचाही नवीन ट्रेंड आला आहे. अनेक जण दिवाणाखान्यातील डेकोरेशन सुध्दा जुन्या…

पावसामुळे हे किल्ले बंद ठेवण्याचा वन विभागाचा निर्णय Harishchandra Gad, Sandan Valley, Ratangad Closed मुसळधार पावसामुळे जंगलातील, डोंगरांवरील वाटा निसरड्या झाल्यामुळे, अपघातांची शक्यता लक्षात घेऊन नाशिक वन विभागाने, राजूर वनक्षेत्र आणि भंडारदरा अभयारण्यातील हरिश्चंद्रगड, रतनगड, अलंग, मदन, कुरंग, सांदन दरी हे किल्ले Harishchandra Gad, Sandan…

सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पामध्ये काळा रानकुत्रा Rare sighting of Melanistic Wild Dog in Sahyadri Tiger Reserve कराड येथील पर्यटक दिग्विजय पाटील सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पातील Sahyadri Tiger Reserve बफर झोन मधील एका गावात भटकंती दरम्यान गेले असता त्यांना काळ्या रंगाचा रान कुत्रा Melanistic Wild Dog नजरेस पडला.…

पावसाळ्यातील साहसी पर्यटनातील धोके Adventure Tourism in Monsoon पाऊस सुरु झाला कि सह्याद्रीतील डोंगररांगा हिरवाईने नाटतात. ओढे, नाले, धबधबे ओसंडून वाहू लागतात आणि यामुळे निसर्गाचे सौंदर्य आणखी उठून दिसते. हे निसर्ग सौंदर्य अनुभवण्यासाठी अनेक पर्यटन स्थळे गर्दीने तुडुंब भरून जातात. Adventure Tourism in Monsoon. परंतु…

चाळकेवाडी पठारावर सापडली नवीन पाल Hemidactylus Amarsinghi Satara Gecko सातारच्या चाळकेवाडी पठारावर एका नवीन पालीच्या प्रजातीचा शोध लागला आहे. हा शोध जैवविविधतेच्या संवर्धनासाठी अत्यंत महत्त्वाचा असून, या नवीन प्रजातीच्या शोधामुळे महाराष्ट्रातील पठारावरील परिसंस्थेचे महत्त्व अधोरेखित होते. या पालीला हिमीडक्टायलस अमरसिंघी Hemidactylus Amarsinghi हे नाव देण्यात…

लोकसहभागातून गावाला स्वावलंबी करणारा अवलिया Padmashree Chaitram Pawar प्रजासत्ताक दिनाच्या पूर्वसंध्येला भारत सरकारने जाहीर केलेल्या पुरस्कारांमध्ये धुळे जिल्ह्यातील दुर्गम अशा बारीपाड्यातील एका अवलियाला पद्मश्री पुरस्कार जाहीर करण्यात आला आहे. लोकसहभागातून जंगल उभारणारे चैत्राम पवार असे या अवलियाचे नाव आहे.. वनसंवर्धनासाठी झटणाऱ्या पवार यांच्या कार्याचा या…

किरकसाल होणार जैवविविधता वारसा स्थळ? Kiraksal Biodiversity Heritage Site २४ जानेवारी २०२५ रोजी श्रीनाथ मंदिर, किरकसाल येथे जैवविविधता संवर्धनाविषयी महत्त्वपूर्ण कार्यक्रम संपन्न झाला. किरकसालला “जैवविविधता वारसा स्थळ” घोषित करण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नांवर चर्चा झाली. या प्रसंगी महाराष्ट्र राज्य जैवविविधता मंडळ, पुणे उपकार्यालयाच्या प्रभारी अधिकारी तनुजा शेलार,…

नदीपात्र अबाधित ठेवा, प्रकल्पासाठी वृक्षतोड नको – डॉ. मेधा कुलकर्णी पुण्यातील नदी सुधार योजनेच्या ४४ किलोमीटर कामातील एक टप्पा राम-मुळा संगम येथील जागा पाहाणी खासदार मेधा कुलकर्णी यांच्या वतीने आयोजित केली होती. पुणे महापालिका आयुक्त आयुक्त राजेंद्र भोसले यांच्यासह महापालिकेचे अधिकारी, जीवित नदी संस्थेचे पुणे…

भूजल व्यवस्थापनाचे उल्लेखनीय कार्य करणाऱ्या सहा ‘वॉटर वारियर्स’ Water Warriors ना प्रजासत्ताक दिनी विशेष अतिथी म्हणून निमंत्रण… बारामती तालुक्यातील काऱ्हाटीच्या संरपच दिपाली लोणकर यांचा समावेश अटल भूजल योजनेअंतर्गत भूजल व्यवस्थापनामध्ये राज्यात उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या सहा ‘वॉटर वारियर्स’ना दिल्ली येथे प्रजासत्ताक दिनी विशेष अतिथी म्हणून निमंत्रित…

अजित श्रीधर पाटील उर्फ पापा पाटील, यांच्या स्मृती प्रित्यर्थ, कुटुंबियाकडून वनविभागास दोन एकर जमीन दान Papa Patil Donates 2 Acres Land to Sahyadri Tiger Reserve अजित श्रीधर पाटील उर्फ पापा पाटील हे सांगली जिल्ह्याचे मानद वन्यजीव रक्षक होते. ते राज्य वन्यजीव मंडळाचे सदस्य देखील राहिले…

फेंगल चक्रीवादळ… Cyclone Fengal… बंगालच्या उपसागरात निर्माण झालेले ‘फेंगल’ चक्रीवादळ Cyclone Fengal सध्या दक्षिण भारतात धुमाकूळ घालत आहे. यामुळे तामिळनाडू, पुद्दुचेरी, कर्नाटक यांसह दक्षिणेतील अनेक राज्यांना मोठा फटका बसला आहे. या चक्रीवादळाचा परिणाम महाराष्ट्राच्या वातावरणावरही झाला आहे. राज्यात आलेली थंडीची लाट या वादळामुळे निर्माण झालेल्या…

पिंपरी-चिंचवडमध्ये होणार राज्यस्तरीय खगोल अभ्यासक संमेलन Astronomer’s Conference सर्वसामान्य लोकांमध्ये आकाश निरीक्षणाची आवड निर्माण करण्याच्या उ‌द्देशाने १३ वे राज्यस्तरीय खगोल अभ्यासक संमेलन मराठी खगोल अभ्यासक मंडळ, नांदेड आणि पिंपरी चिंचवड सायन्स पार्क व तारांगण यांच्या संयुक्त विद्यमाने दि. १४-१५ डिसेंबर २०२४ दरम्यान पिंपरी चिंचवड सायन्स…

काय सांगता ? अपानवायू सोडण्यावर (पादण्यावर) आणि ढेकर देण्यावर आता लागणार कर?? Denmark Cow Fart Tax दूध आणि दूग्धजन्य पदार्थांच्या निर्यातीसाठी जगभरात प्रसिद्ध असलेल्या डेन्मार्कमध्ये नुकताच एक आश्चर्यकारक निर्णय घेण्यात आला आहे. डेन्मार्कमध्ये माणसांच्या संख्येपेक्षा पाचपट जास्त डुक्कर आणि गायींची संख्या आहे. तेथील सुमारे दोन…

मानवी जीवन समृद्ध करणाऱ्या किटकांचे संवर्धन आवश्यक – Dr. Rahul Marathe, Mitra Kida Foundation आपल्या स्वयंपाकघराच्या ओट्यापासून घरातील बागेपर्यंतच्या परिसरात सुमारे ३२ किटक आपल्या आजुबाजूला वावरत असतात, मात्र ते आपल्या लक्षातही येत नाही. जैवविधतेमध्ये सुमारे ७० टक्के किटक असून मानवी जीवन समृद्ध करण्यात किटकांचे मोलाचे…

उपवासाचा हक्काचा पदार्थ – साबुदाणा खिचडी Sabudana Khichadi उपवासाचा हक्काचा पदार्थ म्हणजे साबुदाणा खिचडी Sabudana Khichadi… हे वर्षानुवर्षांचे समीकरण बनले आहे. काश्मीरपासून कन्याकुमारीपर्यंत सगळीकडे मुबलक उपलब्ध असणारा हा साबुदाणा आपले भारतीय पीक नाही, हे आजही अनेकांना माहिती नाही. उलट उपवासाला साबुदाण्याची खिचडी चालते म्हणजे त्याचे…

तेलापासून मातीकडे – एक महत्त्वपूर्ण बदल Sadhguru Save Soil COP29 अझरबैजान, बाकू येथे आयोजित २०२४ च्या संयुक्त राष्ट्र हवामान बदल परिषद COP29 मध्ये Save Soil माती वाचवा या मोहिमेचे संस्थापक ‘सद्गुरू’ सहभागी झाले आहेत. २०२२ मध्ये सद्गुरूंनी सुरू केलेल्या ‘माती वाचवा’ मोहिमेचे उद्देश – तातडीच्या…

हवेची गुणवत्ता खालावली म्हणजे काय Air Quality Index AQI अझरबैजान येथील बाकू शहरामध्ये सध्या, संयुक्त राष्ट्रांच्या हवामानबदल तज्ज्ञांच्या अध्यक्षतेखाली जागतिक हवामान बदल परिषद सुरू आहे. जगभरातील तापमान वाढ, नैसर्गिक आपत्तींची वाढलेली संख्या, हवा प्रदूषणामुळे वातावरणात वाढलेली उष्णता आणि या सगळ्याचा माणसाच्या आरोग्यावर, जीवसृष्टी आणि निसर्गावर…

कथकनृत्यातून समोर येणार पर्यावरण संवर्धनाची कथा Padmashree Saalumarada Thimmakka पर्यावरण संरक्षण आणि संवर्धनासाठी ओळखल्या जाणाऱ्या कर्नाटकमधील पद्मश्री सालूमरदा थिमक्का Padmashree Saalumarada Thimmakka यांचा जीवनप्रवास अनुभविण्याची संधी पुणेकर रसिकांना मिळणार आहे. निमीत्त आहे कथक गुरु शमा भाटे यांची नाद-रूप संस्था व आर्ट हब यांच्या संयुक्त विद्यमाने…

दुर्गंध येणारं एक आकर्षक फूल Amorphophallus Titanum Australia पावसाचा जोर ओसरला की सह्याद्रीतील पठरावर फुलांचे ताटवे बहरतात. सोशल मीडियावर हौशी छायाचित्रकांकडून फोटो पोस्ट झाले की पर्यटकांची गर्दी वाढत जाते. ऑस्ट्रेलियातील जिलोंग शहरातही सध्या असच काही घडल आहे. जिलोंग या शहरातील वनस्पती उद्यानात दुर्मिळ टायटन अरूम,…

जागतिक हवामान बदल परिषदेचा मागोवा UN Climate Change Conference Baku – November 2024 लहानसे बेट असो की बलाढ्य देश.. विकसित देश असो की दुष्काळी प्रदेश, सध्या सगळ्यांच्या डोक्यावर एक प्रमुख संकट घोंगावते आहे, ते म्हणजे हवामान बदलांमुळे दरवर्षी येणारी नवनवीन संकंट.. काही प्रदेशात पूराच्या घटना…

इंदापूर मध्ये बचाव मोहिमेदरम्यान आढळला दुर्मिळ Eurasian Otter RESQ पुणे वन विभाग आणि रेस्क्यू चॅरिटेबल ट्रस्ट यांच्या संयुक्त विद्यमाने राबविण्यात आलेल्या रेस्क्यू ऑपरेशनमध्ये पुणे जिल्ह्यातील इंदापूर येथे दुर्मिळ युरेशियन ऑटर Eurasian Otter हि प्रजाती सापडली आहे. एका खोल विहिरीत एक उदमांजर अडकल्याची माहिती मिळाल्याने रेस्क्यू…

राष्ट्रीय पक्षी मोर, तर महाराष्ट्राचा राज्य पक्षी हरियाल…. Yellow Footed Green Pigeon Bird Week / Pakshi Saptah आपल्या देशात आढळणाऱ्या जैवविविध्य आणि वन्यजीवांच्या विविधतेनुसार राष्ट्रीय प्राणी, पक्षी, वृक्ष, फुल अशी मानकं निश्चित करण्यात आली आहेत. भारताचा राष्ट्रीय प्राणी वाघ आहे तर राष्ट्रीय पक्षी मोर. भारत…

सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पात १०० किमीचे अंतर कापून आला नवीन वाघ Sahyadri Tiger Reserve STR दिवाळीच्या सुट्ट्यांसाठी पर्यटक निसर्गरम्य ठिकाणी भटकंतीसाठी रवाना झाले असताना, सह्ह्याद्रीच्या जंगलातही एका नव्या पाहुण्याचे आगमन झाले आहे. Sahyadri Tiger Reserve STR सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पामध्ये तबल्ल शंभर किलोमीटर अंतर पार करून नवीन…

पिंजरा कशाला घेताय, पोपटाला पाळता येत नाही…. Bird Week / Pakshi Saptah राजाने एक पोपट पाळला होता.. तो अतिशय बुद्धिमान होता. राजवाड्यात येणाऱ्या जाणाऱ्यांकडे त्याचे बारकाईने लक्ष असे. त्याला बोलता येतं हे फक्त राजाला माहिती असल्याने कोणी नसताना, पोपट त्याच्या राजाला दिवसभरातील सगळ्या बातम्या देत…

जुन्या काळचे पोस्टमन ते आजचे सैनिक…. Bird Week / Pakshi Saptah ऑक्टोबरचा पहिला आठवडा वन्यजीव सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो. फुलपाखरु प्रेमींनी घेतलेल्या पुढाकारामुळे सप्टेंबर महिना हा बटरफ्लाय मंथ ठरला आणि साजराही झाला. याच धर्तीवर नोव्हेंबरचा ५ ते १२ हा सप्ताह पक्षी संवर्धन आठवडा Bird Week Pakshi Saptah जाहीर झाला…

१४ ऑक्टोबरच्या रात्री चंद्र शनी ग्रहाला आपल्या मागे झाकणार Occultation of Saturn by the Moon येत्या १४ ऑक्टोबरच्या रात्री चंद्र शनी ग्रहाला आपल्या मागे झाकणार आहे. जसा चंद्र सूर्य ग्रहणाच्या वेळी सूर्याला आपल्या मागे झाकतो, तसं जेव्हा एक खगोलीय पदार्थ दुसऱ्या खगोलीय पदार्थाला आपल्या मागे…

यंदा आपल्या घरी आपट्याचे पानच येईल, हे पाहा.   आपल्याकडे दसऱ्याला आपटा या वृक्षाची पाने लुटण्याची प्रथा आहे. घरातील सगळी मोठी माणसं. दसऱ्याला देवासमोर फुलांबरोबर आपट्याचे पान वाहतात आणि नातेवाइकांनाही वाटतात. त्यामुळे दसऱ्याच्या फूल खरेदीबरोबर मोठी मंडळी घरात आपट्याच्या पानाच्या फांद्या घेऊन येतात. बऱ्याचदा दुकानदारांकडून आपट्याच्या नावाखाली कांचन वृक्षाची पाने दिली जातात. त्यामुळे…

दुर्मिळ झालेले चांदी अस्वल Honey Badger Ratel भारतातील जंगलांमध्ये आढळणारा चांदी अस्वल हा एक वैशिष्ट्यपूण वन्यप्राणी. इंग्रजीत त्याला हनी बॅजर, रॅटल Honey Badger, Ratel या नावाने ओळखले जाते. तर मराठीत चांदी अस्वल किंवा बाजरा या नावाने ओळखतात. वर्षानुवर्षे जंगलात नियमित भटकंती करणाऱ्यांपैकी फार कमी जणांना…

मांसाहारी वनस्पतीचं विश्व Nepenthes Pitcher Plant निसर्ग म्हणजे अजूनही न उलगडलेले गूढ आणि गमतीचा खजिनाच आहे. याच निसर्गात कीटक खाणाऱ्या मांसाहारी वनस्पतीही बघायला मिळतात. यातील ‘नेपेंथस’ Nepenthes या कीटकभक्षी वनस्पतीची माहिती आपण जाणून घेणार आहोत. स्थानिक इंग्रजीत याला पिचर प्लांट Pitcher Plant म्हणजे पाणी भरलेल्या…

फुलपाखरांच्या गावात रंगला फुलपाखरू महोत्सव Wildlife Week Butterfly Festival Parpoli जैववैविध्याने प्रचंड श्रीमंत असलेल्या आंबोलीच्या जंगलात, रानावनात मोठा नैसर्गिक खजिना दडलेला आहे. बेडूक आणि सरपटणाऱ्या प्राण्यांचा अभ्यास करणाऱ्यांना या जंगलात वाव आहे, वेगवेगळ्या प्रकारचे पक्षी या जंगलात, गावांभोवतीच्या जंगलात आढळतात. तर फुलपाखरु प्रेमींसाठी आंबोली नेहमीच…

चिमुकल हरिण झालय दुर्मिळ Mouse Deer Wildlife Week लहानपणापासून वेगवेगळ्या जंगल गोष्टींमुळे ओळख झालेला हरिण हा प्राणी सुपरचित आहेत. एखादी व्यक्ती जाणत्या अजाणत्या पणाने वाघ-बिबट्यामध्ये गल्लत करेल. पण हरणाला सगळेच ओळखतात. जंगलातील समृदध जैववैविध्याचे प्रतीक असलेल्या प्राण्यांमध्ये हरणाच्या वेगवेगळ्या भाऊंबंदाचा समावेश होतो. म्हणजे ज्या भागात…

Lesser Florican – तणमोराला वाचवायला हवं राजस्थान, मध्यप्रदेश, गुजरात आणि महाराष्ट्र या राज्यात पूर्वी तणमोर Lesser Florican हा पक्षी मोठ्या संख्येने आढळत होता. आता संपूर्ण देशात त्यांची संख्या दोन हजारांपेक्षाही कमी झाली आहे. महाराष्ट्रात त्यांची संख्या शंभरही राहिलेली नाही. शिकारीमुळे प्रामुख्याने तणमोरांची संख्या ९० टक्क्यांनी…

Wildlife Week – NisargaRanga Quiz आपल्या भारतात, महाराष्ट्रात वेगवेगळ्या राज्यात आढळणाऱ्या वन्यजीवांबद्दल जनजागृती करण्याच्या हेतूने दरवर्षी १ ते ७ ऑक्टोबर हा कालावधी वन्यजीव सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो. या निमित्त वन विभाग, वन्यप्री संस्थांतर्फे भरपूर कार्यक्रम आजोजित केले जातात. निसर्गरंग देखील या वर्षी या उपक्रमांचा…

नेमबाज शिकारी, माळरानाचा राजा Caracal वन विभागातर्फे १ ते ७ ऑक्टोबर हा कालवाधी वन्यजीव सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो. वन्यप्राण्यांचे महत्त्व, निसर्गसाखळीतील त्यांचे स्थान अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी हा उपक्रम निश्चित करण्यात आला आहे. या निमित्ताने निसर्गवार्तामध्ये पुढील सात दिवस आपण नष्ट होण्याच्या मार्गावर असलेल्या, प्रचलित…

वन्यजीव सप्ताह २०२४, पुणे वन विभाग आणि RESQ चॅरिटेबल ट्रस्टकडून “Urban Wildlife Patrol” मोहिमेची घोषणा वन्यजीव सप्ताह २०२४ च्या निमित्ताने, पुणे वन विभाग आणि RESQ चॅरिटेबल ट्रस्टने “अर्बन वाईल्डलाईफ पॅट्रोल” Urban Wildlife Patrol हा नागरिकी उपक्रम सुरु करण्याची घोषणा केली आहे. ह्या उपक्रमात पुणे आणि…

Heritage वास्तूंची अखिल महाराष्ट्र गिर्यारोहण महासंघातर्फे स्वच्छता मोहिम छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पदस्पर्शाने पावन झालेल्या महाराष्ट्रातील ११ व तामिनाडूमधील १ असे एकूण १२ किल्ले युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळ Unesco World Heritage Site यादीमध्ये समाविष्ट करण्यासाठी महाराष्ट्र प्रशासनातर्फे प्रस्तावित केले गेले आहेत. या १२ किल्ल्यांवर युनेस्कोचे अधिकारी…

कारवी : रानफुलांमधील अत्यंत देखणी वनस्पती सह्याद्रीत वाढणाऱ्या रानफुलांमधील एक अत्यंत देखणी वनस्पती आहे कारवी. सह्याद्रीत सर्वत्र व्यापून राहिलेल्या कारवीच्या प्रजाती (गटामध्ये) मध्ये कारवी Carvia Callosa, माळकारवी, वायटी, टोपली कारवी, सुपुष्पा अशा अनेक वनस्पतीचा समोवश होतो. या सर्व गटातील वनस्पतीचं वेगळेपण म्हणजे त्यांना दरवर्षी फुलं…

नामिबियानंतर झिम्बाबेत होणार २०० हत्तींची कत्तल Zimbabwe Namibia Elephant Slaughter दुष्काळामुळे निर्माण झालेला अन्नतुटवडा, नागरिकांची उपासमार रोखण्यासाठी नामिबिया पाठोपाठ आता झिम्बाब्बे सरकरानेही दोनशे हत्तींची कत्तल करण्याचा निर्णय जाहीर केला आहे.नामिबियामध्ये यापूर्वीच सुमारे ८० हत्तींबरोबरच सातशे वेगवेगळ्या प्रकराच्या वन्यप्राण्यांना मारण्याची प्रक्रिया सुरू झाली आहे. या दोन्ही…

महाराष्ट्रात बिबट्या आणि माणूस तर गुजरातमध्ये मगर आणि माणसांमध्ये संघर्ष…Crocodile Rescue Gujarat कोकणातील नद्यांची पातळी वाढली की रस्त्यावर, शेतात अगदी घराच्या ओसरीत मगर दिसते आणि काही तासातच तिचे व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल होतात. रस्त्यावर चालणारी मगर बघून लोकांना आश्चर्य वाटते. पण गुजरातमधील नागरिकांसाठी हे नित्याचे…

ऑपरेशन भेडिया आता महत्त्वाच्या टप्प्यावर Operation Bhediya Bahraich Wolves या गावांच्या चोहोबाजूला जंगलाचा वेढा, वाघ, बिबट्यांसह अनेक प्राणी तिथे राहतात. गेल्या काही वर्षांपासून या जंगलातील प्राण्यांबद्दल गावकऱ्यांमध्ये फार चर्चा नव्हती किंवा दखल घेण्याइतपत फार गंभीर काही घडल नव्हतं. मात्र, गेल्या दोन महिन्यात झालेल्या घटनाक्रमांमुळे गावकऱ्यांची…

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज हरित हायड्रोजनवरील आंतरराष्ट्रीय परिषदेला व्हिडिओ संदेशाद्वारे संबोधित केले. 2nd International Conference on Green Hydrogen हरित हायड्रोजनमुळे मोठ्या प्रमाणात रोजगार निर्मिती होणार आहे. यासाठी जागतिक सहकार्य, तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीसाठी एकत्रित संशोधन आणि गुंतवणुक झाली पाहिजे. हरित हायड्रोजनच्या क्षेत्रातील आव्हाने तज्ञांनी एकत्र येऊन…

‘लास्ट माईल डिलिव्हरी’ क्षेत्रातील कंपन्यांनी विजेवर धावणाऱ्या वाहनांचा वापर करावा वातावरणातील घातक प्रदूषकांचे उत्सर्जन आणि हवेचे प्रदूषण कमी व्हावे यासाठी ‘लास्ट माईल डिलिव्हरी’ क्षेत्रातील कंपन्यांनी विजेवर धावणाऱ्या वाहनांचा (इलेक्ट्रिक व्हेईकल – EV) वापर करण्याची गरज असल्याचे मत ९९ टक्के ग्राहकांनी मांडले आहे. मुंबई आणि पुणे…

गणेश पूजापत्री – परंपरा, पर्यावरण, प्रबोधन गणेशोत्सव, गौरी आगमनासाठी सजलेल्या फुलबाजारांमध्ये गणेशपत्रींच्या नावाखाली वनस्पतींची भेसळ आणि यात दुर्मिळ वनस्पतींची होणारी कत्तल रोखण्यासाठी बायोस्फिअर्स संस्थेच्या वतीने गणेश पुजापत्री Ganesh Pooja Patri साक्षरता अभियान सुरू केले आहे. या महत्त्वाच्या उपक्रमामध्ये लोकसहभाग खूप गरजेचा आहे अशी अपेक्षा बायोस्फिअर्सचे प्रमुख डॉ सचिन पुणेकर…

या कारणांमुळे दूर्वा मिळणे झाले दुर्लभ भारतीय परंपरा, धार्मिक उपक्रमांमध्ये निसर्गातील प्रत्येक घटकाला महत्त्व देण्यात आले आहेत. जसे वाघ, सिंह, मोर, गरूड वेगवेगळ्या देवतांची वाहने म्हणून आपण ओळखतो, तशा काही वनस्पतीही सणांशी जोडलेल्या आहेत. यातून निसर्ग संवर्धनाचा संदेश आणि त्यांचे औषधी महत्त्व घराघरात पोहोचविण्याचा आपल्या…

चपला बुटांमुळे दररोज तब्बल ४५००० किलो कचरा फूटवेअर इंडस्ट्रीसाठी प्रसिद्ध असलेल्या उत्तरप्रदेशमधील आग्रा शहरामध्ये सध्या एक समस्या दिवसेंदिवस गंभीर होते आहे. एकीकडे शहराच्या वेगवेगळ्या भागात लघू, मध्यम आणि मोठ्या व्यापाचे चपला,बूटांचे कारखाने उभे राहत असताना, त्यातून तयार होणारा टाकाऊ कचरा आग्रा महानगरपालिकेसाठी प्रश्नचिन्ह होऊन बसला…

महाराष्ट्र पक्षिमित्र पुरस्कारांसाठी प्रस्ताव आमंत्रित पक्षी संवर्धन, जनजागृती या क्षेत्रात सातत्याने केलेल्या कामाबद्दल तसेच पक्षी विषयक संशोधन, संवर्धन, जनजागृती, पक्षी उपचार, पक्षी सेवा व सुश्रुषा या क्षेत्रात कार्यरत व्यक्ती आणि संस्थांचा गौरव व्हावा व त्यांना प्रोत्साहन मिळावे या उद्देशाने महाराष्ट्र पक्षिमित्र तर्फे प्रस्ताव मागविण्यात आले…

विलोभनीय कडी असणारा ‘शनी’ ८ सप्टेंबरला पृथ्वीच्या जवळ आपल्या सूर्यमालेतील सर्वात सुंदर विलोभनीय कडी / रिंग असणारा शनी ग्रह हा ८ सप्टेंबर रोजी पृथ्वीच्या जवळ राहील. ८ सप्टेंबर रोजी शनी ग्रह अगदी सूर्यासमोर राहिल. या घटनेला खगोलशास्त्रात प्रतियूती Saturn Opposition असे म्हणतात. प्रतियूतीच्या आसपास पृथ्वी-शनी…

बर्ड काऊंट प्रमाणे आता हर्प काउंटचे आयोजन @ Phansad Wildlife Sanctuary जंगलामध्ये आढळणारे सरपटणारे प्राणी आणि उभयचर प्राण्यांचे निरीक्षण करण्याबरोबर, त्यांची संख्या, आणि त्यांच्या प्रजातींच्या नोंदी घेण्यासाठी घेण्यासाठी ग्रीन वर्क ट्रस्टतर्फे येत्या २७, २८ आणि २९ सप्टेंबरला फणसाड अभयारण्यामध्ये Phansad Wildlife Sanctuary फणसाड हर्प काऊंट…

वन्यजीवन व व्याघ्रसंवर्धनासाठी देशातील सर्व अभयारण्ये वन्यजीव मार्गिकेने जोडावीत Wildlife Corridor for Tiger Conservation वन्यजीवन आणि व्याघ्रसंख्यावाढीसाठी देशातील सर्वच्या सर्व अभयारण्ये ही वन्यजीव मार्गिकेने Wildlife Corridor जोडली गेली पाहिजेत, असे प्रतिपादन प्रसिद्ध वन्यजीव अभ्यासक डॉ. उमेश भगत यांनी केले. महर्षी कर्वे स्त्री शिक्षण संस्थेच्या डॉ.…

पाच सप्टेंबरपासून कास पठार पर्यटकांचा हंगाम सुरू. संततधार पावसामुळे फुलांचा लांबलेला हंगाम अखेर सुरू झाला आहे, कास पठार फुलांच्या ताटव्याने बहरले आहे. सातारा जिल्ह्यातील जागतिक वारसा सथळाचा मान मिळालेल्या कास पठारावरील फुलांचा उत्सव येत्या ५ सप्टेंबरपासून पर्यटकांसाठी खुला होतो आहे. वन विभाग, स्थानिकांच्या सहभागातून स्थापन…

पर्यावरण संवर्धनासाठी Ideas4Life पर्यावरणीय समस्यांवर उपायवर शोधण्यासाठी, तसेच पर्यावरण संरक्षणाचे नाविन्यपूर्ण उपाय शोधण्यासाठी केंद्रीय वने पर्यावरण आणि हवामानबदल मंत्रालय आणि महाराष्ट्र पर्यावरण विभागाच्या सहकार्याने ‘आयडियाज फॉर लाइफ’ Ideas4Life हा उपक्रम आयोजित करण्यात आला आहे. यासाठी प्राध्यापक, संशोधक आणि विद्यार्थ्यांनी पर्यावरणपूरक जीवनशैलीला प्रोत्साहन देणाऱ्या कल्पना, प्रकल्प…

कोंबड्यांवर ताव मारण्यासाठी खुराड्यात गेला अन् तो अडकला.. वन विभागाने केली बिबट्याची सुटका जुन्नरमधील ढोलवाड गावातील एका कोंबड्यांच्या खुराड्यात (पोल्ट्री फार्ममध्ये) मध्ये अडकलेल्या बिबट्या Leopard मादीची जुन्नर वन विभागाचे अधिकारी आणि वाइल्डलाइफ एसओएस Wildlife SOS संस्थेने सुटका Rescue केली. पकडलेली मादी चार वर्षांची आहे. ढोलवाड…

तु ही रे गाण्याच्या वेळी मलाही जळवा चावल्या होत्या.. अभिनेत्री मनीषा कोईरालाने सांगितलाय तिचा अनुभव.. पावसाळा सुरू की सह्याद्रीच्या डोंगरदऱ्यांमध्ये , घनदाट जंगलात जळवांचा Leeches हंगाम सुरू होतो. जळवांचे किस्से यावर एखादे पुस्तक होईल एवढे अनुभव गिर्यारोहक, भटकंतीप्रेमींकडे असतात. काही दिवसांपूर्वी ओटू इंडिया या वेबसाइटवर…

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखाली केंद्रीय मंत्रिमंडळाने आज, उच्च कार्यक्षमतेच्या जैवउत्पादनाला चालना देण्यासाठी जैवतंत्रज्ञान विभागाच्या BioE3 (अर्थव्यवस्था, पर्यावरण आणि रोजगारासाठी जैवतंत्रज्ञान) Policy धोरणाला मंजुरी दिली. BioE3 धोरणाच्या ठळक वैशिष्ट्यांमध्ये संशोधन आणि विकास तसेच संकल्पनात्मक क्षेत्रांमधील नवउद्योजकतेसाठी नवोन्मेषी पाठींब्याचा समावेश आहे. यामुळे जैवउत्पादन आणि जैव-कृत्रिम बुद्धिमत्ता हब आणि बायोफाउंड्री स्थापन…

“लाडके डोंगर योजना” राबवा, पर्यावरणप्रेमींची मागणी पुण्यातील हिंगणे भागातील तळजाई टेकडीचा मागचा भाग अनधिकृतपणे फोडून या परिसराचे सपाटीकरण जोरात सुरु आहे. भविष्यातील संभाव्य दुर्घटना टाळण्यासाठी पुणे महानगरपालिका व वनविभागाने तातडीने उपाययोजना करण्याची गरज निर्माण झाली आहे. वायनाड ची पुनरावृत्ती पुण्यात होऊ नये आणि वन विभाग /…

ज्येष्ठ पर्यावरण अभ्यासक श्री. द. महाजन यांना जीवनगौरव, तर भाऊ काटदरे यांना पर्यावरण भूषण पुरस्कार जाहीर पर्यावरण क्षेत्रात गेली अनेक वर्षे कार्यरत राहून भरीव योगदान दिल्याबद्दल पर्यावरण क्षेत्रातील भिष्माचार्य म्हणून ओळखले जाणारे ज्येष्ठ पर्यावरण तज्ज्ञ , संशोधक आणि अभ्यासक श्री . द . महाजन Prof.…

समुद्र किनाऱ्यांचे नैसर्गिक तटरक्षक शाळेच्या अभ्यासक्रमात कल्पवृक्ष म्हणून ओळख झालेले नारळाचे झाडाची व्याप्ती जगभरातील समुद्र किनयऱ्यांवर पसरलेली आहे. एवढेच काय तर समुद्र किनाऱ्याचे चित्र काढतानाही नारळाचे झाड किनाऱ्यावर नसेल तर चित्र पूर्ण होत नाही. आपल्या आहारातील महत्त्वाचे स्थान घेतलेल्या नारळ मूळचा कोणता हे माहिती आहे…

उत्कृष्ट वास्तूकलेचा नमुना म्हणजे सुगरणीचे घरटे. इंजिनिअरिंगची कोणती डिग्री नाही किंवा वास्तूकलेचा पुस्तकी अभ्यासही नाही, तरीही चिमणी एवढ्या आकाराच्या सुगरण पक्ष्याकडून विणलं जाणारं घरटं निसर्गाची एक उत्तम कारागिरी मानली जाते. संत बहिणाबाईंनाही सुगरणीच्या खोप्याने मोहिनी घातली. Baya Weaver.अरे खोप्या मधी खोपा सुगरणीचा चांगलादेखा पिलासाठी तिने…

Save Mumbai – मानवनिर्मित जंगलाचे लोकार्पण मुंबई, दि. १५ :- ग्लोबल वार्मिंगमुळे जगासमोर पर्यावरणाचा प्रश्न निर्माण झाला आहे. यासाठी पर्यावरण रक्षण महत्वाचे असल्याने यामध्ये सर्वांनी योगदान द्यावे. आपल्या सर्वांच्या योगदानातून आपल्याला पर्यावरण पूरक महाराष्ट्र करावयाचा आहे, असे प्रतिपादन मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी केले. सेव्ह मुंबई…

मोजक्याच उरलेल्या रानम्हशींना वाचविण्यासाठी प्रजनन केंद्र जंगलात राहणाऱ्या हत्ती, गेंडा, गवा या बलाढ्य प्राण्यांच्या यादीत अजून एका आडदांड प्राण्यांचा समावेश होतो तो म्हणजे रानम्हैस. एकेकाळी देशाच्या वेगवेगळ्या भागात रानम्हशींचा आढळ होता, मात्र आज मोजक्याच राज्यांमध्ये त्यांचे अस्तित्त्व राहिले आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरावर वन्यप्राणी संवर्धन, डॉक्युमेंटेशनसाठी काम…

वन्य जीव मंडळ बैठक | दुर्मिळ वनस्पतींच्या जतन आणि संवर्धनावर भर | राज्यात पाणमांजर, गिधाड, रानम्हैससाठी प्रजनन केंद्र मुंबई, दि. १२ : राज्यात दुर्मिळ होत असलेल्या वनस्पतींच्या जतन आणि संवर्धनावर भर देण्याचे निर्देश देत पाणमांजर (ऑटर), गिधाड, रानम्हैस यांच्या प्रजनन केंद्रासाठी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी…

वन्यजीव पुनर्वसन केंद्राच्या सोनवणे दाम्पत्याला यंदाचा बाबा आमटे पुरस्कार इन्स्पायरर्स ट्राइब प्रकाशवाटा फाउंडेशन या नाविन्यपूर्ण सामाजिक संस्थेच्या चौथ्या वर्धापनदिनानिमित्त संस्थेतर्फे दरवर्षी उदयोन्मुख सामाजिक संस्थेला देण्यात येणारा ‘प्रेरणास्थान थोर समाजसेवक बाबा आमटे पुरस्कार’ यंदा बीड जिल्ह्यातील शिरूर कासार तालुक्यातील तागडगाव येथील सर्पराज्ञी वन्यजीव पुनर्वसन केंद्राचे संचालक तसेचवाईल्ड…

महाराष्ट्राच्या गवताळ कुरणांना लागणाऱ्या वणव्यात बहुतांश वनस्पती भस्मसात होत असताना त्या वणव्यांमध्ये तगून राहणाऱ्या आणि आगीचा प्रकोप शमल्यानंतर पुन्हा फुलणाऱ्या नव्या वनस्पतींचा शोध नुकताच संशोधकांनी लावला आहे. तळेगाव स्थित वनस्पती अभ्यासक आदित्य धारप आणि पुण्याच्या आघारकर संशोधन संस्थेमधील डॉ. मंदार दातार आणि भूषण शिगवण यांनी…

नागपंचमी जवळ आली की दुकानांमध्ये नागाची चित्र असलेले देवघरात ठेवता येतील अशी पोस्टर, नागाच्या छोट्या मातीच्या मूर्ती दिसायला लागतात. पूर्वी नागाच्या पूजेसाठी घरोघरी गारुडी येत असत. दारात येऊन ते पेटारा उघडायचे, आपण त्याला दूध द्यायचो, पूजा करायचो, मग पेटारा पुढे दुसऱ्या घरी जात असे. कालांतराने…

डॉ. रॉक्सी मॅथ्यू कोल यांच्या हवामान विज्ञानातील प्रभावी योगदानामुळे आणि विस्तृत संशोधनामुळे त्यांना Shanti Swaroop Bhatnagar Award 2024 हा पुरस्कार देण्यात येत आहे. डॉ. कोल पुण्यातील, इंडियन इंन्स्टिट्यूट ऑफ ट्रॉपिकल मेटिऑरॉलॉजी (IITM) येथे हवामान शास्त्रज्ञ आहेत. त्यांनी जपानमधील होक्काइडो विद्यापीठातून ‘महासागर आणि वातावरणीय गतिशीलता’ या…

विद्यार्थ्यांमध्ये विज्ञानाबद्दल आवड निर्माण करण्याच्या उद्देशाने मराठी विज्ञान परिषद, पुणे विभाग यांचे वतीने सार्वजनिक गणेशोत्सवाच्या निमित्ताने आंतरशालेय पोस्टर प्रदर्शन स्पर्धा आयोजित करण्यात आली आहे. “सृष्टी, वृष्टी आणि मानव” हा स्पर्धेचा विषय आहे. हजार शब्दांची ताकद एका चित्रात असते.चित्रकला, रंगसंगती, आविष्कार, संवादी भाषा, विषयातील नेमकी व…

श्रावण आणि आघाड्याचं समीकरण काय? Achyranthes Aspera श्रावण सुरू झाला की घरातली ज्येष्ठ मंडळी आघाड्याबद्दल चर्चा करतात, अलीकडे शहरी भागात आघाडा मिळणं कठीण झालय. गावाकडे आघाडा Achyranthes Aspera मुबलक असल्याची आठवणीही जागवतात. जाणून घेऊ या श्रावण आणि आघाड्याचं समीकरण… अनेक कवितांमध्ये, गीतांमध्ये, साहित्यात मोठाच मान…

सह्याद्रीच्या निवडक प्रदेशात, कातळसड्यांवर येणाऱ्या वैशिष्ट्यपूर्ण एकदांडी फुलाच्या संवर्धानासाठी नुकतेच कोकणातील अभ्यासक, संशोधक आणि निसर्गप्रेमी एकत्र आले होते. या फुलांचा अधिवास जपण्यासाठी, त्यांचे महत्त्व अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी काय करता येईल, यावर दिवसभराच्या बैठकीत विचारमंथन करण्यात आले. एकदांडी म्हणजेच कोकण दिपकाडी Dipcadi Concanense. ढोकाचे फुल किंवा…

वाघांना वाचविण्यासाठी, त्यांच्या संवर्धनासाठी, वाघांच्या अधिवासांना संरक्षण देणे गरजेचे असते. त्याला अपेक्षित वसतिस्थाने, पुरसे खाद्य मिळाले की वाघ त्या प्रदेशाचा स्वीकार करतात, याच उद्देशाने जागतिक व्याघ्र दिनाचे औचित्य साधून सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पांच्या वन्यजीव संशोधन सुविधा विभागाने Sahyadri Wildlife Research Facility नुकतीच “सह्याद्री व्याघ्र भुप्रदेश संवर्धन…

घराशेजारच्या बागेत, गच्चीमध्ये, गॅलरीमध्ये कुंड्यांमध्ये फुलणारे ब्रह्मकमळ अनेकांना आवडते. पावसाळा सुरु झाला की या झाडाला फुले यालला सुरुवात होते. या ब्रह्मकमळाची फुल रात्री बाराच्या दरम्यान संपूर्ण फुलतात. काही घरांमध्ये तर एकावेळी शंभर दीडशे फुलेही येतात. अशा वेळी आजूबाजूच्या घरांमधील, गल्लीतील लोकं ही फुल बघायला रांगा…

मुंबई, दि. १: छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी बांधलेले गड किल्ले केवळ वास्तू नसून सर्वांना प्रेरणा आणि जाज्वल्य अभिमान देणारा ऐतिहासिक वारसा आहे. या वारशाला जागतिक पातळीवर नेण्यासाठी जे आवश्यक असेल ते सर्व प्रयत्न राज्य शासन निश्चितपणे करेल, असे प्रतिपादन मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी केले. सर्वांच्या…

पावासाळा सुरू झाल्यावर गावकऱ्यांच्या रोजच्या जेवणात काही नवीन भाज्या दाखल होतात. पावसाळी आजारांचा प्रतिकार करण्याचे गुणधर्म या भाज्यांमध्ये असल्याने घरातली मोठी माणसं मुलांना कधी आग्रह तर कधी सक्ती करून या भाज्या खायला सांगतात. अलीकडे या भाज्यांचे महत्व समजल्याने गावातल्या आठवड्याच्या बाजारांबरोबरच शहरांमध्येही रानभाज्या महोत्सव सुरू…

आमच्या भागात काल मुसळधार पाऊस पडला, रात्री झोपेतून जाग आली तर खिडकीतून जोरदार पाऊस Heavy Rainfall पडताना दिसला.. ऑफिसमधून घरी निघताना बोचऱ्या पावसातून यावे लागले… आपण पाहिलेला पाऊस कित्ती मोठा होता याची विशेषणे वापरायला लोकांना खूप आवडते. पावसाच्या तीव्रतेवरून गप्पाही रंगतात. पण खरच प्रत्येक पाऊस…

देशभरात व्याघ्र दिन World Tiger Day साजरा होत असताना, महाराष्ट्रात मात्र गेल्या दोन दिवसांपासून वाघांची शिकार करून कातडी विकणारे मोठे रॅकट पकडले गेल्याची चर्चा सुरू आहे. पुण्यातील सीमा शुल्क विभागाने व्याघ्र दिनाच्या पूर्व संध्येला (२८ जुलैला) वाघांच्या तस्करीशी संबंधित सहा आऱोपींना ताब्यात घेतले, त्यात दोन…

जगभरात ३ मे रोजी आंतरराष्ट्रीय बिबट्या दिन International Leopard Day साजरा होत असताना वाइल्डलाइफ एसओएस आणि महाराष्ट्र वन विभागाने ११० बिबट्याच्या बछड्यांना त्यांच्या आईशी यशस्वीरित्या जोडले आहे. झपाट्याने होणारे नागरीकरण आणि अधिवासाचे विखंडन यामुळे निर्माण झालेल्या आव्हानांच्या पार्श्वभूमीवर बिबट्या संवर्धनाच्या प्रयत्नांमध्ये ही महत्त्वपूर्ण कामगिरी आहे.…

महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांना नाविन्यपूर्ण पर्यावरणपूरक उपक्रम राबविण्यास प्रोत्साहित करून त्यांना पर्यावरण रक्षणाच्या प्रक्रीयेत सहभागी करून घेणाऱ्या Kirloskar Vasundhara आयोजित ‘ग्रीन कॉलेज क्लिन कॉलेज’ स्पर्धेत कोल्हापूर येथील राजाराम कॉलेजने प्रथम क्रमांक पटकावला.   किर्लोस्कर वसुंधराच्यावतीने आयोजित ‘ग्रीन कॉलेज क्लिन कॉलेज’ स्पर्धेचा पारितोषिक वितरण सोहळा आज उत्साहात पार पडला. यावेळी व्यासपीठावर गोखले इंस्टिट्युटचे उपकुलगुरु…

महाराष्ट्राला ७२० किलोमीटरचा समुद्र किनारा लाभला आहे. त्यामुळे मत्स्यव्यवसाय विकासासाठी येथे अनेक संधी आहेत. या क्षेत्रात काम करणाऱ्या केंद्रीय संस्थांबरोबर केलेल्या सामंजस्य करारामुळे राज्याच्या सागरी, निमखारेपाणी व भूजल क्षेत्रातील मत्स्योत्पादन वाढ व निर्यातीला चालना मिळेल, असे मत राज्याचे वन, सांस्कृतिक कार्य, मत्स्यव्यवसाय मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी व्यक्त केले. मुंबईत…

मुंबई दि. १७ :- गोरेगाव येथील फिल्मसिटी व बोरिवली येथील संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान Sanjay Gandhi National Park जगातील सर्वोत्तम स्थळे म्हणून विकसित करण्यात येतील. यासाठी आवश्यक असणारा निधी उपलब्ध करून दिला जाईल, अशी ग्वाही वन, मत्स्यव्यवसाय, सांस्कृतिक कार्य मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी दिली. वनमंत्री…

डिसेंबर महिन्यात २ महत्वाचे उल्कावर्षाव, १ धुमकेतू आणि अनेक ग्रह-चंद्राची युती पाहण्याची संधि मिळणार आहे. २०२३ वर्षांतील ह्या शेवटच्या खगोलीय घटना राहणार असून खगोल निरीक्षकांना सुवर्ण संधी असेल. सर्वानी या खगोलीय घटनांना अवश्य पाहावे असे आवाहन असे आवाहन  खगोल अभ्यासक प्रा सुरेश चोपणे यांनी केले…

लोकप्रिय ठरलेल्या पुष्पा या चित्रपटामुळे रक्तचंदनाचे झाड अलीकडेच चर्चेत आले आणि त्यातून अनेक संभ्रमही निर्माण झाले. रक्तचंदनाच्या झाडाच्या तस्करीची ओळख लोकांना झाली, मात्र रक्तचंदनाचे झाड कसे ओळखायचे याची माहिती नसल्याने त्याचा फटका रगत वडा Chukrasia Tabularis या झाडाला बसला आहे. अज्ञानामुळे सध्या लोक रगतवडाच्या मुळावर…

वातावरणातील घडामोडींमुळे बंगालच्या उपसागरावर कमी दाबाचे कमी दाबाचा पट्टा तयार झाला असून रविवारी त्याचे मिगजौम चक्रीवादळात Michaung Cyclone रूपांतर झाले हे वादळ ५ डिसेंबरला दुपारी नेल्लोर व मछली पट्टम दरम्यान म्हणजेच आंध्र प्रदेशची दक्षिण किनारपट्टी ओलांडणार आहे साधारणतः ८० ते ९० किलोमीटर प्रतितास वाहणाऱ्या वाऱ्यांचा…

अमरावती: गेली चार दशके महाराष्ट्रात पक्षीविषयक कार्य करणारी संस्था “महाराष्ट्र पक्षिमित्र” तर्फे देण्यात येणाऱ्या २०२३ च्या पक्षिमित्र पुरस्कारांची घोषणा करण्यात आली असून, यावर्षीचा पक्षिमित्र जीवन गौरव पुरस्कार नाशिक येथील दिगंबर गाडगीळ यांना जाहीर करण्यात आला आहे. इतर पुरस्कारांपैकी पक्षी संशोधन पुरस्कार, सालिम अली सेंटर फॉर…

महाधनेश म्हणजेच Great Hornbill सह्याद्रीच्या जंगलात आढळणारा कोकणाशी नाळ जोडला गेलेला, देवराया, जंगलं आणि क्वचित मानवी वस्तीजवळ आढळणारा देखणा पक्षी. त्यांच्या पंखांचा होणारा मोठा आवाज आणि दूरवरून ऐकू येणारी यांची साद यामुळे सर्वांच्याच परिचयाचा. भेळा, शेवर, आंबा, सातविण अशा झाडांच्या ढोल्या निवडून त्यात आपल्या पिल्लांना…

सप्टेंबर महिना हा देशभरातील विविध संस्थांतर्फे आता बिग बटरफ्लाय मंथ Big Butterfly Month म्हणून साजरा करण्यास सुरुवात झाली आहे. फुलपाखराला जगातील सर्वाधिक आकर्षक कीटकाचा मान मिळाला आहे. जगाच्या कानाकोपऱ्यात जिथे झाडे, फुले आहेत तिथे फुलपाखरांचे वास्तव्य आहे. निसर्गाने या कीटकाला लक्षवेधक रंग आणि नक्षीदार पंखांची देणगी दिली आहे.…

या वर्षीचे ३६ वे महाराष्ट्र पक्षिमित्र संमेलन Maharashtra Pakshimitra Sammelan सांगली येथील बर्ड साँग या संस्थेच्या यजमानपदाखाली, नवभारत शिक्षण मंडळाचे शांतिनिकेतन लोक विद्यापीठ संकुल, सांगली येथे २३ आणि २४ डिसेंबर २०२३ दरम्यान होत आहे.  पक्षी संवर्धन, जनजागृती या क्षेत्रात सातत्याने केलेल्या कामाबद्दल तसेच पक्षी विषयक संशोधन, संवर्धन,…

महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीवरील बहुसंख्य लोकांचे आवडते सीफूड म्हणजे Silver Pomfret रुपेरी पापलेट मासा. राज्याचे वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी नुकतंच महाराष्ट्रातील Silver Pomfret ला  ‘राज्य मासा’ म्हणजेच State Fish म्हणून घोषित केले. केंद्रीय मत्स्यव्यवसाय मंत्री पुरुषोत्तम रुपाला यांच्या उपस्थितीत मुनगंटीवार यांनी ही घोषणा केली. मुनगंटीवार म्हणाले की,…

आपण वारंवार जंगलात, निसर्गात भटकायला लागलात की हळूहळू आपण जंगलाला वाचायला शिकतो, वेगवेगळे अनुभव कायमस्वरुपी मनात घर करून राहतात… ३५ वर्षांहून अधिक काळ जंगल भ्रमंती करणारे राजीव पंडित यांनी वेगवेगळ्या जंगलांमध्ये केलेल्या या भटकंतीवर आधारित रानबोली हे पुस्तक लिहिलय. पुण्यामध्ये नुकतच याचं प्रकाशन झालं. वन्यजीव…

पश्चिम महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील दुष्काळी समजल्या जाणाऱ्या माण तालुक्यातील आदर्शगाव किरकसाल हे  छोटंसं गाव.  माणदेशातील एक डोंगराळ गाव ज्याची लोकसंख्या दीड हजारांच्या आसपास आहे, गावात अनेक वर्षांपासून जलसंधारणाची कामे केली गेली, त्यामुळे गाव दुष्काळमुक्त झाले.  या गावात ना संरक्षित क्षेत्र आहे ना घनदाट जंगल, पण…

पक्षिमित्रांचे संघटन असलेली महाराष्ट्र पक्षिमित्र ही संस्था राज्यात गेली चार दशके कार्यरत असून, पक्षी अभ्यास, संवर्धन व जनजागृती यासाठी कार्यरत असलेल्या या संस्थेची राज्यस्तरीय तसेच विभागीय स्तरावर पक्षिमित्र संमेलने होत असतात. अशा प्रकारचे संघटन आणि संमेलने घडवून आणणारे महाराष्ट्र हे देशातील एकमेव राज्य आहे. या…

जगभरातील संकटग्रस्त, नष्ट होण्याचा धोका असलेल्या वाघांना वाचविण्यासाठी दरवर्षी २९ जुलै हा दिवस व्याघ्र दिन World Tiger Day म्हणून साजरा केला जातो. तीन महिन्यांपूर्वी देशाचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी देशातील वाघांची संख्या वाढल्याचे जाहीर करून वन्यप्राणीप्रेमींना आनंदाची बातमीच दिली आहे. त्यामुळे यंदाचा व्याघ्र दिन विशेष…

पावसाळा सुरू झाला की वेधशाळेकडून पडलेल्या पावसाचे आकडे जाहीर करण्यास सुरुवात होते. पावसाच्या नोंदी मिलीमीटरमध्ये सांगितल्या जातात. मुसळधार असेल तर काही अभ्यासक इंचामध्येही पावसाची माहिती देतात. हे सगळे सुरू असतानाच धरणसाठ्याच्या बातम्या सुरू होतात. गेल्या वर्षी या काळात एकढा धरणसाठा होता आता तो किती आहे.…

रत्नागिरी ते नागपूर महामार्गासाठी रस्त्यारुंदीकरणादरम्यान कोल्हापूर ते रत्नागिरी घाट रस्त्यातील अनेक झाडे काही महिन्यांपूर्वी तोडावी लागली. यातील अनेक झाडांवर पश्चिम घाटाचे वैभव असलेली ऑर्किड Orchid (स्थानिक भाषेत आपण त्यांना आमरी किंवा आमर म्हणतो) असल्याचे लक्षात आल्याने नेचर काँझर्वेशन सोसायटी (NACONS), ठाकरे वाइल्डलाईफ फाउंडेशन (TWF) आणि…

हापूस, केशर, तोतापुरी, पायरी अशा मोजक्याच आंब्यांची नावे शहरी मंडळीच्या कानावर पडत असतात. पण तुम्हाला माहिती आहे का भारतात आंब्याच्या पंधराशेहून अधिक प्रकारच्या जाती आढळतात. यातील काही आंबे केवळ आकाराने मोठे, तर काही आकाराने लहान मात्र साखरेपेक्षा गोड, काहीचा गर खोबऱ्या प्रमाणे तर काही चवीला…

मुंबई, दि. २८ : राज्यातील महत्त्वाच्या गडकिल्ल्यांना युनेस्कोचा जागतिक वारसा स्थळाचा World Heritage Site दर्जा मिळण्यासाठी राज्य शासनाचे प्रयत्न सुरु असल्याची माहिती सांस्कृतिक कार्यमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी बुधवारी दिली. सह्याद्री अतिथीगृह येथे सांस्कृतिक कार्यमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांच्या अध्यक्षतेखाली किल्ले जतन, संवर्धन व व्यवस्थापनासंबंधी बैठक झाली.…

ऑलिव्ह रिडले Olive Ridley Turtle या कासवांमधील मादी केवळ अंडी घालण्यासाठी समुद्र किनाऱ्यावर येतात. महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीवर ऑलिव्ह रिडले कासवांची तुरळक घरटी सापडतात. ही कासव रेतीमध्ये खड्डा करून अंडी ठेवतात. त्यांना मातीने झाकून सुरक्षित केल्यावर पुन्हा समुद्राकडे निघून जातात. अंड्यांना पालकांकडून संगोपन किंवा जगण्याचे धडेही मिळत नाहीत.…

नाजूक नक्षीकाम आणि रंगबिरंगी पंखांची फुलपाखरे सगळ्याच वयातील लोकांचे लक्ष वेधतात. लहान मुले चित्र काढायला शिकवल्यावर फुलाचे चित्र काढायला शिकतात, तेव्हा पटकन आपण त्यांना फुलाभोवती घुटमळणारे फुलपाखराचं चित्रही शिकवतो. तर असे हा जगातील सर्वात सुंदर कीटक कोणत्याही बगिचाची शान वाढवतो. त्यामुळेच जगभरात सध्या फुलपाखरू उद्यान…

संत ज्ञानेश्वर महाराज आणि जगद्गुरू तुकाराम महाराज पालखी सोहळा हे महाराष्ट्र राज्याचे सांस्कृतिक आणि धार्मिक वैशिष्ट्य मानले जाते. या अनोख्या सोहळ्याच्या निमित्त शनिवार दिनांक १७ जून २०२३ ला बायोस्फिअर्स संस्था Biospheres Pune, क्षितिज फाऊंडेशन आणि श्री ज्ञानेश्वर महाराज संस्थान कमिटी, आळंदी देवाची यांच्या संयुक्त विद्यमाने…

जळगाव: करड्या-कंठाची पांगळी Gray-throated Martin (Riparia chinensis) या पक्ष्याची जळगांव जिल्ह्यात  प्रथमच नोंद करण्यात आल्याची माहिती पक्षीमित्र शिल्पा व राजेंद्र गाडगीळ यांनी दिली. शेळगांव पाटबंधारा यावल रोड परिसरात पक्षी निरीक्षणासाठी गेले असता गाडगीळ दाम्पत्याला हा पक्षी दिसला. प्रथम दर्शनी त्यांना ती साधी पांगळी (Plain Martin)…

यवतमाळ: वणी तालुक्यातील बोर्डा जवळ विरकुंड गावा नजीक येथील पर्यावरण आणि भूशास्त्र संशोधक प्रा सुरेश चोपणे यांना ६ कोटी वर्षापूर्वीच्या लेट क्रिटाशीयस काळातील विशालकाय डायनोसॉर प्राण्यांचे जीवाष्म Dinosaur Fossils सापडले आहे. दोन वर्षांपूर्वी पायाचे एक अष्मीभूत हाड त्यांना सापडले होते. यवतमाळ जिल्ह्यातील डायनोसॉर जीवाष्म आढळल्याची…

मे महिन्याचा शेवटचा आठवडा आणि जूनचा पहिला आठवडा जंगलामध्ये सेलिब्रेशनचा काळ असतो. हजारो काजवे Fireflies जंगलाच्या वेगवेगळ्या भागात रात्री एकाच वेळी रोषणाईचे खेळ खेळतात. तुम्ही सर्वांनी गाण्याच्या तालावर लुकलुकणारे दिवे पाहिले असतील. अगदी त्याचप्रमाणे काजवे लयबद्धरित्या एका झाडावरून दुसऱ्या झाडावर जाताना लुकलुकताना दिसतात. निसर्गाचा हा…

ऋतूबदलाची चाहूल लागण्यासाठी निसर्गाने काही झाडे, फुले, पक्षी आणि अगदी कीटकांनाही जबाबदारी दिली आहे. हे घटक ठरलेल्या वेळी त्यांची कामे पूर्ण करतात. उदाहरणार्थ पावशा पक्ष्याची शीळ सुरू झाली की पावसाची नांदी, कावळा कोणत्या झाडावर घरटे बांधतोय त्यानुसार यंदाचा पाऊस किती पडतो याचे ठोकताळे ठरवले जातात.…

आघाडीचा बहुराष्ट्रीय समूह भारत फोर्ज लिमिटेडने जागतिक पर्यावरण दिनानिमित्त वृक्षारोपण मोहिमेचे आयोजन करून पर्यावरण संवर्धनासाठी आपल्या वचनबद्धतेची पुष्टी केली. हा कार्यक्रम पुणे कॅन्टोन्मेंट गार्डन येथे पार पडला. यावेळी Bharat Forge Limited च्या वित्त विभागाचे वरिष्ठ उपाध्यक्ष केदार दीक्षित आणि सीएसआर विभाग प्रमुख डॉ. लीना देशपांडे…

अरबी समुद्रात सध्या तयार झालेल्या चक्रीवादळाला बिपरजॉय हे नाव देण्यात आले आहे. या वर्षीतील अरबी समुद्रातील हे पहिले चक्रीवादळ Cyclone आहे. बांगलादेशाने या चक्रीवादळाला बिपरजॉय Biperjoy हे नाव दिले आहे. बंगाली भाषेत याचा अर्थ आपत्ती.    वादळांची नावं ठरतात तरी कशी वादळांना पूर्वी गावांची नावं दिली जात…

एखाद्या व्यक्तीबद्दल विश्वास व्यक्तकरताना ती सावलीसारखी माझ्याबरोबर असते, असं वाक्य गप्पांमध्ये नेहमी ऐकायला मिळतं. कोणीही तुमची साथ सोडली तरी सावली कधीच तुम्हाला सोडत नाही, असे सांगितले जाते. पण वर्षात असे दोन दिवस असतात, ज्या वेळी काही क्षणासाठी सावली गायब होते, म्हणजेच ती तुमच्याखालीच लपून बसते.…

राज्याचे मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या आजच्या मंत्रिमंडळ बैठकीत सागरी जैवविविधता या विषयात रुची असणाऱ्या अथवा अभ्यास करु इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी एक चांगला निर्णय घेण्यात आला आहे या निर्णयात कांदळवन Mangrove आणि सागरी जैवविविधता Marine Biodiversity या विषयात परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी राज्य शासनाने शिष्यवृत्ती Scholarship…

सोलापूर शहरातील ऑक्सीजन पातळी वाढविण्यासाठी शहरातील पाचशे एकर वनजमिनीवर वनउद्यान Forest Park उभारण्यात येणार असल्याची घोषणा आज राज्याचे वने, सांस्कृतिक कार्य व मत्स्यव्यवसाय मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी येथे केली. कर्नाटकातील विजयपूर येथे निवडणुक दौऱ्यासाठी जाण्याकरता सोलापूर विमानतळ येथे त्यांचे आज सकाळी आगमन झाले. विजयपूरला रवाना…

उन्हाळ्यात माणसांप्रमाणेच प्राणी आणि पशुपक्ष्यांनाही पाण्याची सर्वाधिक गरज भासते. पोळून काढणाऱ्या कडाक्याच्या उन्हात पाण्याची तहान भागवण्यासाठी पक्ष्यांची अविरत धडपड सुरू असते. या धडपडीला सुसह्य करून त्यांच्या जिवाला थोडासा गारवा देण्यासाठी गरज आहे वाटीभर पाण्याची.. वाढत्या उन्हामुळे अंगाची काहिली होत असल्याने फक्त माणसेच हवालदिल होत नसून…

२२ एप्रिल २०२३, जागतिक वसुंधरा दिन, अक्षय्य तृतीयेचे औचित्य साधून आणि आंतरराष्ट्रीय भरडधान्य वर्षाच्या (International Millet Year) निमित्ताने तळजाई मंदिर प्रांगणात, पाचगाव-पर्वती टेकडीवर, पुणे येथे भरडधान्य-लक्ष्मी बीज-चित्र साकारण्यात आले. सदर भरड-धान्यलक्ष्मी बीज चित्राचे अनावरण महाराष्ट्र राज्याचे कृषी आयुक्त सुनील चव्हाण (भा.प्र.से.) यांच्या हस्ते झाले. निसर्गसूत्र, बायोस्फिअर्स, शैलेश…

दरवर्षी २२,२३ एप्रिल दरम्यान चांगला दिसणारा लायरीड उल्कावर्षाव Lyrid Meteor Shower ह्या वर्षीसुद्धा चांगला दिसण्याची शक्यता आहे. एप्रिल महिन्याच्या १५ ते २९ तारखे दरम्यान उत्तर-पूर्व दिशेला लायरा Lyra तारासमूहात दिसणारा हा उल्कावर्षाव २२-२३ एप्रिल रोजी मोठया संख्येने दिसतो अशी माहिती खगोल अभ्यासक व स्काय वॉच…

नवी दिल्ली: पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या आवाहनाला आलेल्या प्रतिसादाला अनुसरून मध्य प्रदेशातील कुनो राष्ट्रीय उद्यानात सोडण्यात आलेल्या नामिबियाच्या चित्त्यांचे नव्याने नामकरण करण्यात आले आहे. ANI नी दिलेल्या वृत्तानुसार  पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 25 सप्टेंबर 2022 रोजी मन की बात मध्ये नागरिकांना नामिबिया आणि दक्षिण आफ्रिकेतून…

वाइल्डलाइफ एसओएस आणि वन विभागाने मिळून पुणे जिल्ह्यातील नेतवड गावातून एका Small Indian Civet इंडियन सिव्हेटची सुटका केली. या कारवाईत ४५ फूट खोल उघड्या विहिरीतून इंडियन सिव्हेटची सुटका करण्यात आली आणि नंतर त्याला पुन्हा जंगलात सोडण्यात आले. नेतवाड गावातील स्थानिक शेतकऱ्यांना मंगळवारी जवळच असलेल्या विहिरीतून…

नजीकच्या काळात आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस म्हणजेच ज्याला आपण AI असं संबोधतो हा मानवी जीवनाचा एक अविभाज्य घटक बनणार आहे. जवळजवळ सर्वच क्षेत्रात लहान मोठ्या प्रमाणात AI चा वापर सुरु झाला आहे. आता याच तंत्रज्ञानाचा वापर जरका वन्यजीव संवर्धनात झाला तर किती बरं होईल.. विदर्भातील Tadoba ताडोबा…

City Nature Challenge ही एक वार्षिक ऍक्टिव्हिटी आहे ज्यामध्ये जगभरातील निसर्गप्रेमी मंडळींना त्यांच्या शहरातील जैवविविधतेचे निरीक्षण आणि नोंदी करण्यासाठी सामील केले जाते. हा उपक्रम एक ‘सिटिझन सायन्स प्रोजेक्ट’ आहे जो लोकांना त्यांच्या सभोवतालच्या नैसर्गिक जगाचा शोध घेण्यास आणि त्याचं डॉक्युमेंटेशन करण्यास प्रोत्साहित करतो. शहरी भागातील…

राज्यात वाघांसोबतच वन्य हत्तींची संख्यादेखील वाढत असून त्यांचा वावर नियंत्रित करून संवर्धन साधण्यासाठी व्याघ्रप्रकल्पाच्या धर्तीवर राज्यात हत्तीप्रकल्प Elephant Conservation Reserve सुरू करण्यासंदर्भात केंद्र सरकारशी तातडीने पत्रव्यवहार करण्याच्या सूचना वन विभागाच्या अधिकाऱ्यांना वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी दिल्या आहेत. राज्यातील वन्य हत्ती नियंत्रणासाठी हत्ती संवादकाची मदत घेण्याचाही…

आपल्या पूर्वजांचे आभार मानावेत, तेवढे कमीच ! निसर्गाचे पूजन करण्याची संस्कृती त्यांनी आपल्याला बहाल केली आहे. भारतातील सण परंपरांचा धागा हा निसर्गातील प्रत्येक घटकाशी जोडला आहे. त्यामुळे वन्यप्राण्यांना वाचविण्याची वेळ येते तेव्हा भारतीयांनी पुढाकार घेणे आवश्यकच आहे. देशातील वाघ्र संवर्धनाच्या चळवळीला पन्नास वर्षे पूर्ण झाल्यानिमित्त…

शंभर वर्षांपूर्वी हजारोंच्या संख्येने देशातील जंगलात वास्तव असलेल्या वाघांची संख्या शिकारींमुळे वेगाने घटली. नामेशेष होण्याच्या मार्गावर असलेल्या वाघांना वाचविण्यासाठी पन्नास वर्षांपूर्वी प्रोजेक्ट टायगरची घोषणा करण्यात आली. वाघांचा वावर, अधिवास असलेल्या जंगलांना प्रोजेक्ट टायगरचा दर्जा देण्यात आला. या जंगलावर वन विभागाने अधिक लक्ष दिले. तेथील सुरक्षा,…

‘निसर्गसेवक’ संस्थेचा वर्धापन दिनानिमित्त पर्यावरण संरक्षण व त्याविषयी जनजागृती करणाऱ्या व्यक्तीस दरवर्षी ‘निसर्गसेवक’ पुरस्कार Nisargasevak Award दिला जातो. या वर्षीच्या ‘निसर्गसेवक’ पुरस्कारासाठी चिपळूणच्या नीलेश बापट Nilesh Bapat यांची निवड झाली आहे. दि. ८ एप्रिल २०२३ रोजी संध्या. ५.३० वाजता कै. धोंडूमामा साठे होमिओपॅथिक महाविद्यालय, पुणे…

महाराष्ट्रात तसा सर्वत्र वाढणारा, कमी पावसाच्या प्रदेशात विपुल प्रमाणात आढळणारा काटेसावर किंवा शाल्मली या नावांनी ओळखला जाणारा सावर हा महत्त्वाचा आणि सुंदर वृक्ष आहे.. सरळसोट वाढणाऱ्या  सावरीच्या खोडावर बरेच काटे असतात. सावरीची हाताच्या पंजासारखी दिसणारी, हिरवीगार पाने जानेवारी- फेब्रुवारीत पिवळी पडायला सुरुवात होते. ती पाने…

महाराष्ट्र शासनाच्या “माझी वसुंधरा ३.०” “Mazi Vasundhara 3.0” या अभियाना अंतर्गत पुणे शहरामध्ये पर्यावरण विषयक विविध कामे करत असलेल्या पर्यावरण क्षेत्रातील विविध सामाजिक संस्थांसाठी पुणे महानगरपालिका येथे “पर्यावरण दूत” सन्मान सोहळा आयोजित करण्यात आला होता. शासनाच्या पर्यावरण आणि हवामान बदल विभागाने राज्यातील विविध स्थानिक स्वराज…

भारतात व्याघ्र संवर्धनासाठी संरक्षणासाठी ५० वर्षांपूर्वी ‘प्रोजेक्ट टायगर’ Project Tiger ची सुरुवात झाली. या   निमित्ताने केंद्र सरकारचे अर्थ मंत्रालय ५० रुपयांचे चे विशेष नाणे 50 Rupee Coin जारी करणार आहे. कसे असणार आहे हे नाणं ? या संदर्भात अधिसूचना जारी करताना केंद्रीय अर्थ मंत्रालयाच्या आर्थिक…

रस्त्याच्या रुंदीकरणामध्ये, सरकारच्या वेगवेगळ्या कामांसाठी तोडाव्या लागणाऱ्या बुजुर्ग झाडांचे अलीकडे पुनर्रोपण केले जाते. यासाठी झाडे शास्त्रीय पद्धतीने झाडे मुळांपासून काढून दुसरीकडे लावतात. विशेष म्हणजे या प्रयोगातून अनेक मोठी झाडे नव्या जागेत स्थिरावली आहेत. झाडांच्या बाबती यश मिळतय तर मग आपण Orchid ऑर्किडही वाचवली पाहिजे, अशा…

रत्नागिरी जिल्ह्यातील आंजर्ले Anjarle समुद्र किनाऱ्यावर गेल्या आठवड्यापासून Turtle Festival कासव महोत्सवाला सुरुवात झाली आहे. येत्या १५ एप्रिलपर्यंत महोत्सव सुरु राहणार आहे. काही शाळांच्या वार्षिक परीक्षा संपल्यामुळे सहकुटुंब, निसर्गाबद्दल कुतूहल असलेल्या पर्यटकांनी सध्या या महोत्सवासाठी हजेरी लावली आहे. समुद्राचा स्वच्छता कर्मचारी म्हणजे सागरी कासव. वर्षभर…

महाराष्ट्र वन विभाग आणि वाइल्डलाइफ एसओएस Wildlife SOS यांच्या संयुक्त प्रयत्नातून पुणे जिल्ह्यातील तेजेवाडी गावाजवळ बिबट्याचा ४५ दिवसांचा बछडा आणि तिच्या आईची यशस्वी पुनर्भेट घडविण्यात आली. उसाच्या शेतात पिकांची काढणी करताना गावकऱ्यांना बछडा सापडला. या आठवड्याच्या सुरुवातीला तेजेवाडी गावाजवळील उसाच्या शेतात बिबट्याचे बछडे आढळले होते.…

वन्यजीव अभ्यासक, संशोधक आणि पर्यावरणविषयक मार्गदर्शक धर्मराज पाटील यांच्या स्मृती जपण्यासाठी त्यांच्या नावाने रत्नागिरी जिल्ह्यातील दापोली येथे नुकतेच धर्मराज पाटील वसुंधरा साक्षरता केंद्र Dharmaraj Patil Earth Literacy Center सुरु करण्यात आले आहे. रानावनातले पक्षी आणि फुलपाखरे हा धर्मराज चा अभ्यासाचा मुख्य विषय होता. आययुसीएन या…

आपल्या मराठी संस्कृती आणि परंपरांमध्येही कडुनिंब या वृक्षाला महत्त्व आहे. गुढीपाडव्याच्या दिवशी आपल्या नवीन वर्षाचा आरंभही कडुनिंबाची पाने खाऊन होतो. या दिवशी गुढी उभी करताना त्यातही कडूनिंबाच्या झाडाची डहाळी वापरतात. तर आज जाणून घेऊया कडुनिंबाविषयी. महाराष्ट्रातील कमी पावसाच्या प्रदेशात वाढणारा औषधी गुणांचा वृक्ष म्हणजे कडुनिंब.…

निवृत्त वरिष्ठ प्रशासकीय अधिकारी प्रवीणसिंह परदेशी यांची भारतातील सर्वात प्राचीन व प्रख्यात अश्या बॉम्बे नॅचरल हिस्ट्री सोसायटी BNHS या संस्थेच्या अध्यक्षपदी एकमताने निवड करण्यात आली आहे. ते सध्या या संस्थेचे उपाध्यक्ष म्हणून काम पाहत होते. BNHS चा गव्हर्निंग कौन्सिलने आता त्यांची अध्यक्षपदी निवड केली आहे.…

वर्तमान आणि भविष्यातील पिढ्यांच्या समृद्धीसाठी वन महत्त्वाचे आहे. दारिद्र्य निर्मूलन आणि शाश्वत विकास उद्दिष्टे साध्य करण्यात वने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. पर्यावरणीय, आर्थिक, सामाजिक आणि आरोग्याच्या दृष्टीने फायद्याचे असूनही वणवा, कीटक, दुष्काळ आणि अभूतपूर्व जंगलतोड यामुळे जंगले धोक्यात आली आहेत. त्यांचे संवर्धन करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय वन दिन…

वन्यजीव आणि वन संरक्षणाशी संबंधित वेगवेगळ्या उपक्रमांमध्ये लोकांचा सहभाग वाढावा, या हेतूनं महाराष्ट्र वन विभागातर्फे सातत्याने वेगवेगळ्या उपक्रमांचे आयोजन केले जाते. याचाच एक भाग म्हणून वन विभागाने जंगलप्रेमी, निसर्गप्रेमींसाठी अनोखी स्पर्धा आयोजित केली आहे. त्याचं काय आहे की, महाराष्ट्र वन विभाग लवकरच स्वतःचे सिग्नेचर साँग…

वाढत्या शहरीकरणामुळे चिमण्यांची संख्या कमी होते आहे. त्यामुळेच गेल्या काही वर्षांपासून चिमण्यांच्या संवर्धनासाठी २० मार्च हा जागतिक चिमणी दिन World Sparrow Day म्हणून साजरा केला जातो. महंमद दिलावर यांनी २००६ मध्ये नाशिक येथे ‘नेचर फॉरएव्हर सोसायटी’ नावाची एक संस्था स्थापन केली. त्यानंतर फ्रान्समधील ‘इकोसिस अ‍ॅक्शन…

निसर्गसंपत्तीने श्रीमंत असलेल्या परिसंस्थेचे इंडिकेटर किंवा प्रतिक असलेली फुलपाखरं सगळ्यांची आवडती. मुलं लहानपणी चित्र काढायला शिकली की फुल आणि त्यावर बसलेलं रंगीत फुलपाखरू हे त्यांचं आवडतं चित्र असतं. लहानांपासून मोठ्यांपर्यंत सगळ्यांचेच लक्ष वेधणारी चिमुकली तर काही आकारानं मोठ्या फुलपाखरांची नाव सगळ्यांना कळाली पाहिजेत. यासाठी महाराष्ट्र…

वाईट प्रवृत्तींचे दहन करण्यासाठी दर वर्षी आपल्याकडे हुताशिनी पौर्णिमेला होळी पेटवली जाते. पूर्वी यासाठी मोठ्या प्रमाणात लाकडे जाळली जात होती. गेल्या काही वर्षात वृक्षसंवर्धानाबद्दल झालेल्या जागृतीमुळे नागरिक होळीसाठी लाकडांचा वापर टाळतात. पर्यावरणस्नेही संदेश देण्यासाठी पारंपरिक होळीचा उपयोग करून घेण्यासाठी पुण्यातील बायोस्फिअर्स या संस्थेचे प्रमुख डॉ.…

महाराष्ट्र वन विभागाने जुन्नर शहरातून वाचवलेल्या जखमी Shikra ला Wildlife SOS मधील पशुवैद्यकीय तज्ज्ञांनी उपचारानंतर पुन्हा जंगलात सोडण्यात आले. हा पक्षी चार महिने वाइल्डलाइफ  एसओएस संस्थेच्या देखरेखीखाली होता आणि त्याने लक्षणीय सुधारणा केली. ऑक्टोबर २०२२ मध्ये जुन्नर शहरातील एका घराच्या स्टोअर रूममध्ये एक प्रौढ शिक्रा…

चंद्रपूर – पक्षी असो की प्राणी हे अन्नसाखळीतील घटक आहेत. ते तुटले तर जगणं कठीण होईल. त्यामुळे जीवसृष्टी आणि पर्यावरणाच्या रक्षणासाठी कृती आराखडा तयार व्हावा, भविष्याचा वेध घेण्यासाठी या संमेलनातून निघणाऱ्या निष्कर्यातून सरकार काम करेल, पक्षिमित्र संमेलनातील चिंतन हे मनापासून वनापर्यंत पोहोचवू, अशी ग्वाही वन,…

चंद्रपूर: ३५ व्या पक्षिमित्र संमेलनाचे आयोजन चंद्रपूर शहरात येत्या ११ व १२ मार्च रोजी वन अकादमी परिसरातील ‘प्रभा’ हॉल मध्ये करण्यात आले आहे. या संमेलनाचे उद्घाटन राज्याचे वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांचे हस्ते होणार आहे. यावेळी पक्षी छायाचित्र प्रदर्शनाचे सुध्दा उद्घाटन करण्यात येणार आहे. दोन दिवस…

प्रत्येक देशाला दोन पंख असतात, एक स्त्री आणि एक पुरुष. साहजिकच देशाची उन्नती व्हायची असेल तर दोन्ही पंखांचा सन्मान होणं गरजेचं आहे. महिला आघाडीवर नाहीत असं आज एकही क्षेत्र नाही. अशा महिलानी इतरही महिलाना सक्षम बनवणं ही खरी गरज आहे. मी पर्यावरण क्षेत्रात काम करणा-या…

जयपूर: व्याघ्र पुनर्वसनाच्या यशस्वी मोहिमेनंतर राजस्थानमधील सरिस्का व्याघ्र प्रकल्पातील जैवविविधतेत भर घालण्यासाठी वन अधिकारी उद्यानात अस्वल Sloth Bear आणण्याच्या तायरीस लागले आहेत. येत्या काही दिवसांत जालोर जिल्ह्यातील सुंधा माता वनक्षेत्रातून आणल्या जाणाऱ्या अस्वलांच्या दोन जोड्यांचे राष्ट्रीय उद्यानात स्वागत करण्यात येणार आहे. सरिस्का व्याघ्र प्रकल्पाचे क्षेत्र…

देशात होळीचा उत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. महाराष्ट्रातील पाड्यापाड्यांमध्ये आदिवासी बांधव खूप वेगवेगळ्या पद्धतीने होळी साजरी करतात. शहरांपेक्षा ग्रामीण भागांमधील होळी आगळी वेगळी असते. आपल्या लोकसंख्येच्या तुलनेत आदिवासींचे प्रमाणे कमी असले तरी, निसर्गाशी जवळचे नाते सांगणाऱ्या या आदिवासींनी आपल्या पूर्वजांच्या परंपरा अजूनही जपल्या आहेत.…

निसर्गातील प्रत्येक घटकांशी आपले ऋणानुबंध जोडलेले असतात. रोजच्या बोलण्यात, गप्पांमध्ये प्राणी पक्ष्यांची उदाहरणे सहजासहजी दिली जातात. आता आपल्या म्हणीच बघा ना.. कितीतरी म्हणी या प्राणी-पक्ष्यांच्या वागण्याशी जोडलेल्या आहेत. चला, तर मग आज जागतिक वन्यजीव दिनाच्या निमित्ताने जाणून घेऊ या प्राणी पक्ष्यांच्या म्हणी… या व्यतिरिक्त प्राणी-पक्ष्यांच्या…

वणवा म्हणजेच Forest Fire म्हंटलं की समोर येतात ते म्हणजे ॲमेझॉन किंवा ऑस्ट्रेलिया मधले वणवे. पण आपल्या भारतात देखील दर वर्षी वणव्यामुळे शेकडो एकर जंगले अथवा वन जमिनी जाळून खाक होतात. याचाच परिणाम म्हणजे तिथला अधिवास पण पूर्णपणे नष्ट होतो. तर आज माहिती घेऊया या…

वनपरिक्षेत्र अधिकारी (आर.एफ.ओ.) हा वनखात्‍याचा अतिशय महत्‍वाचा भाग आहे. यांच्‍यामुळेच वनांचे रक्षण व संवर्धन होण्‍यास मदत होते, असे प्रतिपादन महाराष्‍ट्र राज्‍याचे वने, सांस्‍कृतीक कार्य, मत्‍स्‍यव्‍यवसाय मंत्री तथा चंद्रपूर जिल्‍हयाचे पालकमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी केले. फॉरेस्‍ट रेंजर्स असोसिएशन, महाराष्‍ट्र द्वारे आयोजित राज्‍यस्‍तरीय अधिवेशनात बोलताना मुनगंटीवार यांनी वरील वक्‍तव्‍य केले. प्रत्‍येक…

१ आणि २ मार्च, संध्याकाळी, सूर्यास्तानंतर पश्चिम आकाशात. शुक्र आणि गुरु हे दोन्ही ग्रह संध्याकाळी पश्चिमेकडील आकाशात दिसतील. पृथ्वीवरून हे दोन ग्रह एकमेकांच्या जवळ किंवा एकमेकांना स्पर्श करताना दिसतील. हे दोन ग्रह पश्चिम आकाशात तेजस्वी ताऱ्यांसारखे दिसतात आणि ते सहजपणे पाहिले जाऊ शकतात. पृथ्वीवरून दिसणार्‍या…

रत्नागिरीतील आंजर्ले समुद्र किनाऱ्यावरून या वर्षीच्या हंगामातील ऑलिव्ह रिडले कासवांच्या पिल्लांची पहिली बॅच समुद्राकडे रवाना झाली. कासव संवर्धनात सहभागी झालेल्या तरुणांनी सोशल मीडियावर हा सोहळा लाइव्ह दाखवला. आई बरोबर नसताना पिटुकली पिल्लं धिटाईने तुरूतुरू अथांग पसरलेल्या समुद्राच्या दिशेने एकटीच चालत जाताना बघण्याचा सोहळा काही निराळाच…

जंगलात वास्तव्यास असलेल्या पक्ष्यांची संख्या आणि त्यांच्या प्रजाती जाणून घेण्यासाठी ग्रीन वर्क ट्रस्टतर्फे येत्या १० आणि १७ तारखेला कर्नाळा Karnala आणि फणसाड अभयारण्यामध्ये Phansad Wildlife Sanctuary पक्षी गणनेचा कार्यक्रम आयोजित केला आहे. पनवेल जवळील कर्नाळा हे पक्षी अभयारण्य आहे तर फणसाड हे कोकण परिसरातील समुद्र…

अंडी घालण्यापूरती, पिल्लांना जन्म देण्यासाठी फक्त समुद्र किनाऱ्यावर येणारी ऑलिव्ह रिडले Olive Ridley Turtle या प्रजातीतील कासव पुन्हा समुद्रात गेल्यावर कुठे जातात, कुठे फिरतात हे जाणून घेण्यासाठी मॅनग्रोव्ह फाउंडेशन आणि वाइल्डलाइफ इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया यांच्या तर्फे एक पथदर्शी प्रकल्प दोन वर्षांपासून राबविण्यात येतोय. सॅटलाइट ट्रान्समीटर…

मुंबई: राज्यात शेततळे असलेल्या प्रत्येक शेतकऱ्याला आपल्या शेततळ्यात सहजतेने मत्स्यपालन करता यावे यासाठी “शेत तेथे मत्स्यतळे” योजना राबविण्यात येणार असल्याची घोषणा नुकतीच मत्स्यव्यवसाय मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी ससून डॉक येथे सागर परिक्रमा कार्यक्रमानंतर केली. केंद्रीय मत्स्यपालन मंत्री परषोत्तम रुपाला यांच्या सागर परिक्रमेच्या तिसऱ्या टप्प्याच्या सांगता…

महाराष्ट्र पक्षिमित्र ही संस्था राज्यात गेली चार दशके राज्यात कार्यरत आहे. पक्षी अभ्यास, संवर्धन व जनजागृती यासाठी कार्यरत असलेल्या या संस्थेची राज्यस्तरीय तसेच विभागीय स्तरावर पक्षिमित्र संमेलने होत असतात. राज्यभरातील पक्षी मित्रांनी एकत्रितपणे संमेलने घडवून आणणारे महाराष्ट्र हे देशातील एकमेव राज्य आहे. या वर्षीचे चे…

फ्लेम ऑफ द फॉरेस्ट Flame of Forest, पॅरट ट्री Parrot Tree, पलाश Palash, पळस… अशा अनेक नावांनी ओळखला जाणारा पळस वृक्ष सध्या रानावनात सगळ्यांचे लक्ष वेधून घेतोय. तांबड्या रंगाच्या फुलांनी बहरलेला पळस वृक्ष .. सह्याद्रीच्या डोंगरदऱ्याना लाभलेला जणू एक दागिनाच. असंख्य दुर्मिळ वनस्पतींनी समृद्ध असलेल्या…

महाराष्ट्रातून नामशेषाच्या मार्गावर असलेल्या माळढोक Great Indian Bustard पक्ष्याला वाचविण्यासाठी, त्यांची संख्या वाढविण्याच्या हेतूने सोलापूर जिल्ह्यात राज्यातील पहिले ‘माळढोक Conservation Breeding Center’ उभारण्यात येणार आहे. माळढोक पक्ष्यासाठी राखीव असलेल्या सोलापूरमधील नान्नज अभायरण्यातील जागा या प्रकल्पासाठी निश्चित करण्यात आली आहे. गेल्या काही वर्षात देशातील माळढोक पक्ष्यांची…

आपल्या महाराष्ट्रात राहणाऱ्या बिबट्याचा भाऊबंद असलेला हिमबिबट्या हा एक देखणा आणि रुबाबदार प्राणी. एकीकडे हिमबिबट्या Snow Leopard दुर्मिळ होत असल्याच्या बातम्या सारख्या पुढे येत असताना उत्तराखंडमध्ये दारमा खोऱ्यात पहिल्यांदाच हिमबिबट्याचे दर्शन झालय.  जाणून घेऊ या हिमबिबट्याच्या घडामोडींबद्दल… बर्फाळ प्रदेशात राहणारा, अतिशय देखणा, पण गेल्या काही…

बेकायदा शिकार आणि कातडेविक्रीमुळे देशातील वाघांची संख्या घटत असल्याचे आपण नेहमीच वाचत आलो आहोत. जगभरात जशी वाघांच्या कातडीला आणि इतर अवयवांना मागणी आहे, तशीच मागणी खवले मांजरांनाही आहे. तस्करीमुळे संकटात सापडलेल्या खवले मांजरांना वाचविण्यासाठी फेब्रुवारी महिन्यातील तिसरा शनिवार जागतिक खवले मांजर दिवस World Pangolin Day…

“व्हेल माशाची उलटी” हा सध्याचा चर्चेतला विषय आहे. आणि विशेष म्हणजे “उलटी” या गोष्टीची तस्करी होत आहे आणि ती पण खूप मोठ्या प्रमाणात. गेल्या काही महिन्यात या तस्करीच्या अनेक घटना समोर आल्या आहेत. नुकत्याच मालवण मध्ये झालेल्या कारवाईत थोडीथोडकी नाही तर तब्बल १८ कोटी किमतीची…

नामिबियातून आलेल्या आठ चित्त्यांची पहिली बॅच कुनो राष्ट्रीय उद्यानात (Kuno National Park) स्थिरावत असतानाच आता फेब्रुवारीमध्ये अजून एक डझन चित्ते भारतात येणार आहेत. कुनो अभयारण्याचे मुख्य वनसंरक्षक (वन्यजीव) जे. एस. चौहान यांनी पीटीआय वृत्तसंस्थेला दिलेल्या माहितीनुसार १८ फेब्रुवारीला दक्षिण आफ्रिकी चित्त्यांची दुसरी तुकडी ग्वाल्हेर येथे…

सह्याद्रीत भटकंती करताना तुम्हाला ही फुले कधी दिसली आहेत का, सोशल मीडियावर सध्या या फुलांचे फोटो शेकडो लाइक्स मिळवत आहेत. या फुलांचे नाव आहे अंजनी. आपल्या सह्याद्रीच्या म्हणजेच पश्चिम घाटातील आकर्षक फुलांमध्ये अंजनीचा आवर्जून उल्लेख केला जातो. चला तर मग यावेळी जाणून घेऊ या अंजनीची…

गोवळ – बारसु – पन्हाळे – सोलगाव – देवाचे गोठणे हा आहे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे पर्यटन क्षेत्र बनण्याची क्षमता असलेला प्रदेश. आणि हो हा आमचा नुसता वाचाळपणा नाही की पोकळ आश्वासने. त्याला आमच्या कृतीची जोड दिली आहे. गेल्या काही वर्षात आमच्या कृतीला पर्यटकांचा प्रतिसाद मिळाला…

मूळचे ब्रिटनचे (हॅम्पशायर) असलेले कृष्णा मॅकेंझी Krishna Mckenzie वयाच्या एकोणिसाव्या वर्षी भारतात आले आणि इथली पर्यावरणस्नेही संस्कृती आणि परंपरांच्या ते प्रेमात पडले. साधारण १९९३ चे वर्ष असेल ते… त्या काळात मोबाईल, इंटरनेट काहीही नव्हते. त्यामुळे कृष्णांनी मनसोक्त भटकंती केली. ब्रिटनमध्ये जे. श्रीकृष्णमूर्ती शाळेत शिक्षण झाल्याने…

देशभरातील सर्व राज्ये तसेच केंद्रशासित प्रदेश प्रशासनांतर्फे भारतातील सर्व ७५ रामसर स्थळांवर World Wetland Day जागतिक पाणथळ दिनानिमित्त २०० हून अधिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले होते. कार्यक्रमाच्या प्रारंभी प्रत्येक ठिकाणी राष्ट्रध्वज फडकविण्यात आला तसेच कार्यक्रमादरम्यान उपस्थितांना पाणथळ जागांच्या संरक्षणाची शपथ देण्यात आली. जागतिक पाणथळ दिनानिमित्त…

जिल्हा माहिती कार्यालय, गोंदिया तर्फे नुकतेच “गोंदिया जिल्हा पक्षी वैभव” हे E Book प्रसिद्ध करण्यात आहे आहे. गोंदिया जिल्ह्याचे अपर जिल्हाधिकारी राजेश खवले यांनी या पुस्तकाच्या लेखन आणि संकलनासाठी विशेष मेहनत घेतली आहे संपूर्ण महाराष्ट्रात फक्त गोंदिया जिल्ह्यात सारस पक्षी आढळून येतो हि इथली खासियत…

हिंदवी स्वराज्याच्या जडणघडणीचे साक्ष देणारे किल्ले विजयदुर्ग Fort Vijaydurg व किल्ले सिंधुदुर्ग Fort Sindhudurg यांच्या ‘टू द स्केल’ प्रतिकृतींचे लोकार्पण राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे सरसंघचालक डॉ. मोहन भागवत यांच्या हस्ते नुकतंच सिंधुदुर्गमध्ये करण्यात आले. ‘अखिल महाराष्ट्र गिर्यारोहण महासंघ’ या राज्यातील गिर्यारोहण क्षेत्रातील शिखर संस्थेने हाती घेतलेल्या…

तळपायाला पडणाऱ्या भेगा दूर कशा करायच्या ही तमाम महिला वर्गाला जाणवणारी समस्या हत्ती सारख्या अजस्त्र प्राण्यालाही भेडसावते. यावर एक भन्नाट उपाय एसओएस वाइल्डलाइफ संस्थेने शोधला आहे. भारतीय परंपरा, आहार संस्कृतीचा अविभाज्य घटक असलेली हळद Turmeric आणि वनौषधींचा अलीकडे वन्यप्राण्यांवरील उपचारांसाठी मोठ्या प्रमाणात वापर सुरू झाला…

मेळघाट म्हंटलं की पुढचा शब्द येतो तो व्याघ्र प्रकल्प. हाच मेळघाट परिसर आता पक्षांचे नंदनवन म्हणून नवीन ओळख निर्माण करतोय. याचा प्रत्यय आलाय मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पात करण्यात आलेल्या पहिल्या पक्षी सर्वेक्षणात. २६ ते २९ जानेवारीदरम्यान करण्यात आलेल्या पहिल्या पक्षी गणनेत Bird Census  पक्ष्यांच्या २१० प्रजातींची…

संयुक्त राष्ट्रसंघाने २०२३ हे वर्ष “आंतरराष्ट्रीय पौष्टिक भरडधान्य वर्ष” International Year of Millets 2023 म्हणून घोषित केले आहे.  यानिमित्ताने भरड धान्ये आपल्या सगळ्यांच्या आहाराबरोबरच भारतासाठी देखील कशी महत्वाची ठरणार आहेत हे आपण जाणून घेऊ या… भारतासाठी भरडधान्य महत्वाची संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने भरडधान्य वर्ष जाहीर केल्यावर…

भारत सरकारतर्फे दरवर्षी प्रजासत्ताक दिना निमित्त पद्म पुरस्काराची घोषणा करण्यात येते. यामध्ये विविध क्षेत्रात उल्लेखनीय कार्य करणाऱ्या व्यक्तींना पद्म पुरस्काराने गौरविण्यात येते.कौतुकाची बाब म्हणजे या वर्षीच्या पुरस्कार विजेत्यांमध्ये दोन सर्पमित्रांची निवड झाली आहे. मासी सदाइयान Masi Sadaiyan आणि वैदिवेल गोपाल Vadivel Gopal अशी या दोघांची…

विज्ञान दिनाच्या निमित्ताने दरवर्षी मराठी विज्ञान परिषद, पुणे विभागातर्फे विज्ञान रंजन स्पर्धा घेतली जाते. या स्पर्धेमध्ये विविध प्रकारचे प्रश्न असतात, ज्या प्रश्नांची उत्तरे कुठेही शोधून, कोणाला विचारून, स्वतः प्रयोग करून मिळवता येतात. अनेक प्रश्न असे असतात की ज्याची उत्तरे गुगलवर मिळत नाहीत. त्या निमित्ताने –…

पौष्टिक तृणधान्यांचा वापर आपल्या घरापासून सुरू करावा असे आवाहन केंद्रीय कृषि व शेतकरी कल्याण राज्यमंत्री कैलाश चौधरी यांनी केले आहे. ते काल अटारी पुणे यांनी आयोजित केलेल्या “नैसर्गिक शेती आणि पौष्टिक तृणधान्ये” या विषयावर आयोजित कार्यशाळेचे उदघाटक म्हणून बोलत होते. चौधरी म्हणाले की, नैसर्गिक शेती…

भरडधान्य हे गरिबांचे धान्य असा त्याच्याकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन असल्याने त्याकडे हवे त्या प्रमाणात लक्ष दिले गेले नाही. भविष्यात साथीच्या रोगांचा सामना करण्यासाठी सक्षम होण्यासाठी भरडधान्यच Millets आपले तारणहार होऊ शकते. त्यामुळे भरडधान्य आपल्या अन्नसाखळीचा अविभाज्य भाग बनणे गरजेचे आहे, असे मत बायफ या स्वयंसेवी संस्थेचे…

‘तेर पॉलिसी सेंटर’ संस्थेने टाटा मोटर्सच्या सहकार्याने आयोजित केलेल्या ‘ तेर ऑलिंपियाड २०२२-२३’ या  पर्यावरणविषयक प्रश्नमंजुषा स्पर्धे चा पारितोषिक वितरण समारंभ आज माजी केंद्रीय पर्यावरणमंत्री व खासदार प्रकाश जावडेकर यांच्या हस्ते पार पडला. स्पर्धेचे हे ८ वे वर्ष होते. याप्रसंगी प्रदीपकुमार साहू, प्रमोद काकडे, डॉ.…

पर्यावरण जागृती तसेच व्यायामाचे महत्त्व पटवून देण्याच्या हेतूने व नवीन वर्षाचा संकल्प म्हणून मूळचा भोर तालुक्यातील अभिषेक सूर्यकांत माने या युवकाने पुणे ते आंध्रप्रदेशमधील तिरुपती (बालाजी देवस्थान) हा प्रवास एकट्याने सायकलवर केला. अवघ्या ७ दिवसात अभिषेकने १२०० किलोमीटर हून जास्त अंतर पार केले. पुण्यातील श्री. शिवाजी मराठा सोसायटीच्या विधी महाविद्यालयात अभिषेक…

महाराष्ट्र राज्य पक्षिमित्र संघटनेतर्फे येत्या ११ व १२ मार्च दरम्यान ३५ वे महाराष्ट्र पक्षिमित्र संमेलन चंद्रपूर येथे आयोजित करण्यात आले आहे. या संमेलनाच्या उद्घाटन प्रसंगी “उदयोन्मुख पक्षीनिरीक्षक” व “उदयोन्मुख पक्षिमित्र” पुरस्कार प्रदान करण्यात येणार आहे. या वर्षी अनुक्रमे अमृता गंगाधर आघाव आणि यशश्री यशवंत उपरीकर…

विज्ञान दिनाच्या निमित्ताने दरवर्षी मराठी विज्ञान परिषद, पुणे विभागातर्फे विज्ञान रंजन स्पर्धा घेतली जाते. या स्पर्धेमध्ये विविध प्रकारचे प्रश्न असतात, ज्या प्रश्नांची उत्तरे कुठेही शोधून, कोणाला विचारून, स्वतः प्रयोग करून मिळवता येतात. अनेक प्रश्न असे असतात की ज्याची उत्तरे गुगलवर मिळत नाहीत. त्या निमित्ताने –…

अंधश्रद्धा आणि वैयक्तिक कारणांसाठी वन्यजीवांची तस्करी हा वन्यजीवांच्या संख्येवर परिणाम करणारा प्रमुख मुद्दा आहे. नुकताच वाइल्डलाइफ वेल्फेअर असोसिएशन Wildlife Welfare Association (WWA) या संस्थेने या प्रकाराला आळा घालण्यास हातभार लावला. संस्थेच्या विधी विभागाला मिळालेल्या माहितीनुसार आणि वनविभागाच्या मदतीने संयुक्त मोहीम राबविण्यात आली. मालाड पूर्वेकडील एका…

सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ परिसरातील छत्रपती शिवाजी महाराज उद्यानामध्ये जी-२० राष्ट्रांच्या परिषदेच्या निमित्ताने पुण्यात आलेल्या विविध देशांच्या प्रतिनिधींच्या हस्ते वृक्षारोपण करण्यात आले. ‘जी-२०’ राष्ट्रांच्या प्रतिनिधींच्या ‘इन्फ्रास्ट्रक्चर वर्किंग ग्रुप’ची दोन दिवसीय बैठक पुणे येथे आयोजित करण्यात आली आहे. याचाच एक भाग म्हणून विद्यापीठ परिसरात चर्चासत्राच्या निमित्ताने…

सोळावा किर्लोस्कर वसुंधरा आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव शुक्रवार २० ते सोमवार दि. २३ जानेवारी या कालावधीमध्ये ऑनलाइन पद्धतीने आयोजित करण्यात आला आहे. सकस अन्न, समृद्ध निसर्ग आणि आरोग्यपूर्ण समाज या यंदाच्या महोत्सवाचा विषय आहे. भारताच्या पुढाकाराने संयुक्त राष्ट्रांनी २०२३ हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय भरडधान्य वर्ष म्हणून घोषित…

थंडीला सुरुवात झाली की जगभरातून राज्यात दोन महिन्यांचा मुक्काम ठोकण्यासाठी येणारे स्थलांतरित पक्षी हे शास्त्रज्ञांना पडलेलं एक कोडं आहे. हे पक्षी दर वर्षी न चुकता ठरलेल्या पाणवठ्यांवरच कसे काय येतात, हे समजून घेण्यासाठी त्यांचा अभ्यास करण्यात येत आहे. अशाच एक अभ्यासातून Amur Falcon (मराठीत ससाणा)…

संयुक्त राष्ट्रसंघाने २०२३ हे वर्ष “आंतरराष्ट्रीय पौष्टिक तृणधान्य वर्ष” International Year of Millets 2023 म्हणुन घोषित केले आहे. त्या अनुषंगाने महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळ पर्यटकांना पर्यटनाच्या अद्ययावत सुविधांबरोबर महामंडळांच्या उपहारगृहांमध्ये तृणधान्याचे खाद्यपदार्थ उपलब्ध करुन देणार आहे. पौष्टिक तृणधान्यांमध्ये ज्वारी, बाजरी, नाचणी, वरई, राळा, राजगिरा या…

वाघांची गणना करून जशी आकडेवारी जाहीर केली जाते, तशीच माहिती काही दिवसांपूर्वी बिबट्यांची गणना करून केंद्रीय पर्यावरण मंत्रालयाने जाहीर केली. स्टेटस ऑफ लेपर्ड इन इंडिया Status of Leopard in India या अहवालातून बिबट्यांच्या संदर्भातील अनेक बाबी समोर आल्या. त्यानुसार आपल्या देशात १२ हजार ८५२ बिबटे…

थंडीची चाहूल लागली की बर्फात थ राहणारे विविध देशांतील पक्षी भारतात, अगदी महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यात वास्तव्याला येतात. हे पक्षी दर वर्षी हजारो किलोमीटरचा प्रवास करून त्यांना आवडलेल्या तलाव, माळरान किंवा जंगलात येतात. पण, ते वाट कशी चुकत नाहीत, याचा अभ्यास जगभरातील संशोधक करीत आहेत. या पक्ष्यांचा…

महाबळेश्वर एवढेच लोकप्रिय ठरलेले माथेरानही निसर्गसौंदर्याने नटलेले ठिकाण आहे. तिथे झाडांमध्येही खूप विविधता असल्यामुळे तिथे राहणारे पक्षी आणि फुलपाखरांमध्येही खूप विविधता आहे. बॉम्बे नॅचरल हिस्टरी सोसायटी या संस्थेचे संशोधक गेल्या नऊ वर्षांपासून माथेरानमध्ये फुलपाखरांचा अभ्यास करत होते. या अभ्यासकांनी केलेल्या संशोधनाचा अहवाल त्यांनी आता लोकांसमोर…

मागील गेल्या दोन महिन्यांमध्ये व्याघ्र दिन, हत्ती दिन. सिंह दिन , देखील साजरा झाला.. याच धर्तीवर येत्या १५ ते २० सप्टेंबर दरम्यान भारतामध्ये बिग बटरफ्लाय मंथ Big Butterfly Month हा उपक्रम साजरा करण्यात येणार आहे. फुलपाखरांना वाचविण्यासाठी देशातील पंधरा मोठ्या संस्था, फुलपाखरू अभ्यासक यासाठी एकत्र…

आंबा हा आपला राज्य वृक्ष, हरियाल हा राज्य पक्षी आणि शेकरू हा राज्य प्राणी होय. काही वर्षांपूर्वी निलवंत (ब्लू मॉरमॉन) या फुलपाखराला राज्याचे फुलपाखरू म्हणून जाहीर करण्यात आले होते. तसेच, काही दिवसांपूर्वी आपल्या राज्याच्या वनमंत्र्यांनी पांढरी चिप्पी (सोनोरेशिया अल्बा – Sonneratia alba) या वृक्षाला राज्य…

पावसाळा सुरू होताच वर्तमानपत्रांमध्ये जसे खळाळणाऱ्या धबधब्यांचे फोटो प्रसिद्ध होतात, तसेच फोटो भातलावणीच्या खाचरांचेही प्रसिद्ध होतात. जून ऑगस्टपर्यंत सतत कुठे ना कुठे ते भातलावणीबद्दल माहिती आपल्या कानावर येते. गंमत म्हणजे काही शाळा अलीकडे मुलांना भातलावणीसाठी Rice Plantation एखाद्या शेतात घेऊन जातात. कोकणात तर भातलावणीच्या स्पर्धाही…

लॉकडाउन सुरू असताना ताडोबाच्या जंगलात या वर्षीही वन विभागाला काळ्या बिबट्याने Black Panther दर्शन दिले. त्या पाठोपाठ मे महिन्यात गोव्याचे मुख्यमंत्री प्रमोद सावंत यांनी नेत्रावली वन्यजीव अभयारण्यात पाणवठ्याजवळ आलेल्या काळ्या बिबट्याचा फोटो दाखवला. गेल्या महिन्यात रत्नागिरी जिल्ह्यात संगमेश्वर तालुक्याजवळ कोंडिवरे येथे काहींना Black Panther काळ्या…

पावसाळा सुरू झाला की, घराच्या भिंतींवर, काचेवर दिव्याखाली अनेक प्रकारचे किडे येऊन बसतात. तुम्ही कधी पाहिले आहेत का हे किडे?  त्यांचे रंग, आकार वेगवेगळे असतात. नसतील बघितले, तर आता आवर्जून बघा. या कीटकांना पतंग Moth असेही म्हणतात. दर वर्षी या पतंगांचा अभ्यास करण्यासाठी जुलैमध्ये राष्ट्रीय…

भारतीतील पश्चिम घाट म्हणजे गुपितांचे आगार आहे. अभ्यासक वर्षानुवर्षे जंगलाने आच्छादलेल्या या डोंगरदऱ्यांमध्ये संशोधन करीत आहेत. त्यामुळे त्यांना कधी नवीन वनस्पती सापडते, तर कधी नवीन फुलपाखरु, पक्षी, साप, खेकडा आणि पालही… असाच एक नवीन शोध म्हणजे महाराष्ट्रातील चार तरुणांना पश्चिम घाटाच्या कुशीत निमास्थित या कुळातील…

घराच्या खिडकीत, बागेत, टेकडीवर फिरायला गेल्यावर किंवा जंगलात भटकंती करताना आपल्याला वेगवेगळ्या प्रकारचे पक्षी दिसतात. आपण त्यांचे फोटोही काढून ठेवतो. त्यांची पण, नावं आपल्याला माहिती नसतात. अशा हौशी पक्षिप्रेमींना मदत करण्यासाठी बॉम्बे नॅचरल हिस्टरी सोसायटी (BNHS) या संस्थेने इंटरनेट ऑफ बर्डस Internet of Birds हे…