नजीकच्या काळात आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस म्हणजेच ज्याला आपण AI असं संबोधतो हा मानवी जीवनाचा एक अविभाज्य घटक बनणार आहे. जवळजवळ सर्वच क्षेत्रात लहान मोठ्या प्रमाणात AI चा वापर सुरु झाला आहे. आता याच तंत्रज्ञानाचा वापर जरका वन्यजीव संवर्धनात झाला तर किती बरं होईल.. विदर्भातील Tadoba ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्पाने Artificial Intelligence म्हणजेच कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा वापर करून मानव आणि प्राणी यांच्यातील संघर्ष कमी करण्यासाठी एक अनोखा उपाय शोधला आहे. अभयारण्याने एआय सेन्सरची आभासी भिंत Virtual Wall बसविली आहे, जी जेव्हा एखादा प्राणी अभयारण्याच्या हद्दीजवळ येतो तेव्हा वनरक्षकांना सतर्क करेल.
हेही वाचा: बिग कॅट अलायन्समुळे भारताची कॉलर ताठ
ही आभासी भिंत एका पायलट प्रकल्पाचा एक भाग आहे ज्यात अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून अभयारण्याबाहेर भटकणाऱ्या वाघ आणि इतर वन्यप्राण्यांची हत्या रोखली जाते. या यंत्रणेमुळे मानव-प्राणी संघर्षाचा धोका कमी होईल आणि वनरक्षकांना पूर्वसूचना मिळतील, ज्यामुळे त्यांना कोणतीही हानी होण्यापूर्वी कारवाई करता येईल.
हेही वाचा: प्रोजेक्ट टायगर ची ५० वर्षे .. भारतात ३,१६७ वाघांची नोंद
राखीव क्षेत्राच्या सीमेवरील मोक्याच्या ठिकाणी एआय सेन्सर बसविण्यात आले आहेत, जेथे बहुतेक संघर्ष होतो. ते केंद्रीय नियंत्रण कक्षाशी जोडलेले आहेत, जेथे प्रशिक्षित ऑपरेटर येणाऱ्या डेटावर लक्ष ठेवतात आणि आवश्यक असल्यास वनरक्षक पाठवतात. प्राण्यांची उपस्थिती शोधण्यासाठी आणि ऑपरेटर्सना सतर्क करण्यासाठी सेन्सर थर्मल इमेजिंग आणि मोशन डिटेक्शनसह विविध तंत्रज्ञानाचा वापर करतात.
महाराष्ट्र वन विभाग आणि वाइल्डलाइफ कन्झर्वेशन सोसायटी-इंडिया यांच्या संयुक्त विद्यमाने हा प्रकल्प राबविला जात आहे. सेन्सरला ऊर्जा देण्यासाठी सौर पॅनेलचा म्हणजेच शाश्वत उर्जेचा वापर करुन कमी खर्चाचे आणि टिकाऊ डिझाइन केले गेले आहे.
आभासी भिंतीचे आश्वासक परिणाम दिसू लागले आहेत, सेन्सर बसविल्यापासून वनरक्षकांनी मानव-प्राणी संघर्षाच्या घटना नोंदविण्याचे प्रमाण कमी होत असल्याचे दिसत आहे. हा प्रकल्प अभयारण्याच्या अधिक क्षेत्रांना व्यापण्यासाठी वाढविला जाण्याची अपेक्षा आहे आणि जगभरातील इतर वन्यजीव अभयारण्यांसाठी एक मॉडेल म्हणून काम करू शकेल.
Image Courtesy: https://mytadoba.org/
आपल्या परिसरातील निसर्गविषयक घडामोडी, बातम्या, लेख “निसर्गवार्ता” मध्ये प्रसिद्ध करण्यासाठी कळवा अथवा लिहा : info@nisargaranga.com
निसर्गवार्ता च्या WhatsApp ग्रुप मध्ये आपल्याला वेळोवेळी मिळतील आमचे विविध Updates. इथे क्लिक करून निसर्गवार्ता WhatsApp Group Join करा.
