जगभरात ३ मे रोजी आंतरराष्ट्रीय बिबट्या दिन International Leopard Day साजरा होत असताना वाइल्डलाइफ एसओएस आणि महाराष्ट्र वन विभागाने ११० बिबट्याच्या बछड्यांना त्यांच्या आईशी यशस्वीरित्या जोडले आहे. झपाट्याने होणारे नागरीकरण आणि अधिवासाचे विखंडन यामुळे निर्माण झालेल्या आव्हानांच्या पार्श्वभूमीवर बिबट्या संवर्धनाच्या प्रयत्नांमध्ये ही महत्त्वपूर्ण कामगिरी आहे.
ग्रामीण महाराष्ट्रातील उसाच्या शेतात शेतकरी आणि बिबट्या यांच्यात चकमक होण्याचे प्रकार वाढले आहेत. भारतातील तिसऱ्या क्रमांकाच्या बिबट्यांचे वास्तव्य असलेल्या महाराष्ट्रात मानव आणि बिबट्या चा नाजूक समतोल आहे. ऊस लागवडीचा विस्तार होत असल्याने बिबट्याच्या अधिवासाचे शेतजमिनीत रूपांतर झाले असून, विशेषत: डिसेंबर ते मार्च या काढणीच्या हंगामात मनुष्य आणि बिबट्या यांच्यात वारंवार चकमक होत आहे.
आपल्या मायावी स्वभावासाठी ओळखली जाणारी बिबट्या मादी दाट वनस्पतींमुळे आपल्या नवजात बालकांना संरक्षक वातावरण मिळत असल्याने अनेकदा ऊसाच्या शेताची जन्मभूमी म्हणून निवड करते. मात्र, काढणीच्या वेळी शेतकरी शेत साफ करण्यास सुरुवात करताच बिबट्याचे बेवारस बछडे अनेकदा सापडतात, त्यामुळे वाइल्डलाइफ एसओएस आणि महाराष्ट्र वन विभागाने तातडीने हस्तक्षेप केला.
शिवाय उसाच्या शेतापलीकडे बिबट्याचे बछडेही उघड्या विहिरीत पडल्याचे आढळून आल्याने संवर्धनाच्या प्रयत्नांची निकड वाढली आहे. उघड्या विहिरींमुळे वन्यजीवांना मोठा धोका निर्माण होतो, कारण प्राणी नकळत पणे या मृत्यूच्या सापळ्यात अडकतात, परिणामी अनेकदा प्राणघातक परिणाम होतात. हा धोका ओळखून वाइल्डलाइफ एसओएसने जुन्नर वन विभागाच्या मार्गदर्शनाखाली खुल्या विहिरी संवर्धन प्रकल्प हाती घेतला असून, अशा दुर्दैवी घटना रोखण्यासाठी आणि अधिवासाचे तुकडे कमी करण्यासाठी महाराष्ट्रातील १४ विहिरींचा समावेश करण्यात आला आहे.
जुन्नर विभागाचे सहाय्यक वनसंरक्षक अमित भिसे म्हणाले, “आंतरराष्ट्रीय बिबट्या दिनानिमित्त वाइल्डलाइफ एसओएस आणि जुन्नर वन विभागाने वाढते नागरीकरण आणि अधिवास नष्ट होत असताना बिबट्याच्या संख्येच्या संवर्धनासाठी सातत्याने सहकार्य करण्याचे आवाहन केले आहे. आपण सर्व मिळून या भव्य जीवांचे आणि ते राहत असलेल्या परिसंस्थांचे सुरक्षित आणि उज्ज्वल भविष्य सुनिश्चित करू शकतो.”
वाइल्डलाइफ एसओएसच्या सहसंस्थापक आणि सचिव गीता शेषमणि म्हणाल्या, “बछडय़ांसाठी पुनर्मिलन प्रक्रिया महत्त्वपूर्ण आहे कारण यामुळे त्यांना शिकार करणे आणि जंगलाशी जुळवून घेणे यासह त्यांच्या आईकडून आवश्यक जगण्याची कौशल्ये प्राप्त करण्यास अनुमती मिळते. मातेच्या मार्गदर्शनाशिवाय या बछड्यांना स्वातंत्र्यप्रवासात मोठे आव्हान उभे ठाकले आहे.”
आपल्या परिसरातील निसर्गविषयक घडामोडी, बातम्या, लेख “निसर्गवार्ता” मध्ये प्रसिद्ध करण्यासाठी कळवा अथवा लिहा : info@nisargaranga.com
निसर्गवार्ता च्या WhatsApp ग्रुप मध्ये आपल्याला वेळोवेळी मिळतील आमचे विविध Updates. इथे क्लिक करून निसर्गवार्ता WhatsApp Group Join करा.
